اعتبار حکم غیابی

حکم غیابی، حکمی است که در نبود خوانده یا نماینده قانونی او، بدون اینکه لایحه ای به دادگاه، ارسال نموده باشند، صادر می گردد و تا مادامی که مورد اعتراض، واقع نشده، دارای اعتبار است. در صورت قطعی شدن رای غیر حضوری، با گذشت مهلت های اعتراض، مفاد این حکم، لازم الاجرا خواهد بود و می توان، نسبت به درخواست صدور اجرائیه آن، اقدام کرد.

بر اساس قانون آیین دادرسی مدنی جمهوری اسلامی ایران، احکام صادر شده توسط دادگاه ها را می توان به انواع و اقسام مختلفی تقسیم بندی کرد که یکی از آن ها، حکم است که می تواند به صورت حضوری و یا غیابی، صادر گردد.

حکم غیابی، در مقابل احکامی است که به صورت حضوری و در شرایطی که خوانده دعوا، در جلسه رسیدگی حضور داشته، صادر می شود که این احکام، در شرایط بخصوصی، دارای اعتبار هستند و قابلیت اجرا و صدور اجرائیه، در خصوص آن ها، وجود خواهد داشت.

از این رو، در مقاله حاضر، قصد داریم در خصوص اعتبار حکم غیابی، از منظر قانون و در صورت قطعی شدن آن، صحبت کرده و درباره مدت زمان اعتبار رای غیر حضوری و قابلیت اجرای آن، توضیح دهیم. علاقمندان به کسب اطلاعات بیشتر در خصوص این موضوع می توانند، در ادامه مقاله همراه ما باشند.

اعتبار حکم غیابی

قبل از بررسی اعتبار حکم غیابی، باید بگوییم که از منظر قانون آیین دادرسی مدنی، به چه حکمی، غیابی می گویند. ماده 303 قانون آیین دادرسی مدنی، در خصوص اینکه حکم غیابی چیست، چنین مقرر داشته: " حکم دادگاه حضوری است؛ مگر اینکه خوانده یا وکیل یا قائم مقام یا نماینده قانونی وی، در هیچ یک از جلسات دادگاه حاضر نشده باشد و به طور کتبی نیز دفاع نکرده باشد و یا اخطاریه، ابلاغ واقعی نشده باشد."

 بنابراین، در صورتی، رای صادر شده از دادگاه، حکم غیابی است که اولا، خوانده یا نماینده قانونی وی، در جلسه رسیدگی، حاضر نشوند و ثانیا، لایحه ای برای دفاع نیز، به محکمه، ارسال نکرده باشند و ثالثا، ابلاغیه نیز به صورت قانونی، ابلاغ شده باشد. سوال مهمی که در خصوص احکام غیابی ممکن است به ذهن برسد، این است که آیا حکم غیابی یا رای غیر حضوری صادر شده توسط دادگاه، اعتبار دارد یا خیر؟

پاسخ به این سوال در خصوص اعتبار حکم غیابی، از آن جهت مهم است که گاهی شخص، در دادگاه حضور پیدا نکرده و از روند رسیدگی به دعوایی که علیه او در دادگاه اقامه شده است، مطلع نمی باشد؛ در این صورت، به دلیل اینکه علی القاعده، فرصت دفاع از خود را نداشته، ممکن است حکمی به ضرر او صادر شود. لذا، اعتبار حکم غیابی یا رای غیر حضوری صادر شده در دادگاه، محل بحث می باشد که در این قسمت، قصد داریم آن را مورد بررسی قرار دهیم.

با عنایت به قانون آیین دادرسی مدنی، در صورتی که حکمی به صورت غیابی، علیه شخصی صادر شد، آن حکم، اعتبار قانونی داشته و معتبر تلقی می گردد و قابل اجرا نیز خواهد بود. با این حال، معتبر بودن حکم غیابی یا رای غیر حضوری، مانع از آن نیست که نتوان اقدام به اعتراض به حکم غیابی نمود.

حتی در قانون، روش خاصی برای اعتراض به حکم غیابی نیز مورد پیش بینی قرار گرفته که تحت عنوان واخواهی، شناخته می شود. به این صورت که محکوم علیه (یعنی شخصی که از رای غیر حضوری متضرر شده است) حکم غیابی، اگر خوانده باشد، ظرف مهلت قانونی، این امکان را دارد که از حکم غیابی، تقاضای واخواهی کند.

این واخواهی در همان دادگاهی که حکم یا رای غیابی را صادر کرده است، انجام می شود. در این صورت، دادگاه، مجددا به همان دعوا رسیدگی کرده و رای مقتضی را صادر خواهد کرد. لازم به ذکر است که واخواهی از رای غیابی، روش اعتراضی خاص احکامی است که به صورت غیابی صادر شده اند و در خصوص احکام حضوری کاربردی ندارد.

علاوه بر این، اگر محکوم علیه، در مهلت قانونی 20 روزه (از تارخ ابلاغ رای)، اقدام به واخواهی نکرد، در صورتی که رای، قابل تجدید نظر خواهی باشد، از فرصت بیست روزه دیگر، برای طرح اعتراض تجدید نظر خواهی از حکم غیابی، نیز برخوردار خواهد بود.

اعتبار حکم غیابی در صورت قطعی شدن آن

پس از توضیح در این باره که حکم غیابی چیست و اعتبار آن، چگونه است، در این بخش از مقاله، قصد داریم درباره اعتبار حکم غیابی در صورت قطعی شدن آن صحبت کنیم و بگوییم که بعد از قطعی شدن چنین حکمی، چه آثاری بر آن، مترتب است.

حکم غیابی، بعد از قطعی شدن آن که با گذشت مهلت های اعتراض، نظیر واخواهی، اتفاق می افتد، لازم الاجرا است و محکوم له آن، می تواند، برای اجرای حکم و صدور اجرائیه آن، اقدام کند. از جمله آثار مترتب بر حکم غیابی در صورت قطعی شدن آن، این است که قاطع دعوا، به صورت جزئی یا کلی بوده و در خصوص ماهیت دعوا، تعیین تکلیف می کند.

پس از قطعی شدن حکم غیابی، در اثر گذشت مهلت اعتراض، جز در موارد استثنایی یعنی داشتن عذر موجه، دیگر نمی توان از طرق عادی اعتراض، نسبت به اعتراض به آن، اقدام کرد و تنها، در صورت وجود موارد قانونی می توان، از طریق راه های فوق العاده اعتراض به رای، نظیر اعاده دادرسی یا فرجام خواهی، نسبت به اعتراض به آن، اقدام نمود.

اگر جهات اعاده یا فرجام، مورد تایید مرجع رسیدگی کننده قرار گیرد، رای قبلی نقض و حکم جدیدی، صادر می شود و در غیر این صورت، همان حکم قبلی، مجددا، مورد تائید یا همان ابرام، قرار خواهد گرفت و این امر، به طرفین دعوا، ابلاغ خواهد شد.

حکم غیابی دادگاه تا چه زمانی اعتبار دارد

حکم غیابی دادگاه تا چه زمانی اعتبار دارد؟ این پرسش، یکی از رایج ترین پرسش هایی است که اکثر کسانی که حکم غیابی دادگاه، به نفع آن ها صادر شده است، مطرح می کنند. لذا، در این بخش از مقاله، قصد داریم تا به بررسی آن پرداخته و به آن، پاسخ دهیم.

در پاسخ به پرسش مطروحه باید گفت، تا مادامی که حکم غیابی صادره از دادگاه، مورد واخواهی و در صورت برخورداری از حق تجدیدنظر خواهی، مورد تجدید نظر خواهی قرار نگرفته است، دارای اعتبار بوده و در صورت قطعی شدن، مفاد آن، لازم الاجرا می باشد.

اما، چنانچه محکوم علیه، در مهلت واخواهی یا در صورت از دست رفتن این مهلت، در صورتی که رای، قابل تجدیدنظر خواهی باشد، در مهلت تجدید نظر خواهی، نسبت به اعتراض به آن، اقدام کند و اعتراض وی، وارد دانسته شده و رای نقض گردد، حکم غیابی صادره، فاقد اعتبار خواهد بود و باید، مفاد حکم جدید که بعد از اعتراض واخواهی یا تجدیدنظر خواهی، صادر و قطعی شده، به اجرا گذاشته شود.

شایان ذکر است، در مواردی که حکم غیابی یا همان رای غیر حضوری، قطعی شود اما، بعد از قطعیت، محکوم علیه، بتواند، با استفاده از جهات اعاده دادرسی حقوقی یا کیفری یا در صورتی که رای، قابل فرجام خواهی باشد، با فرجام خواهی، نسبت به این امور، اقدام نماید و رای غیابی قطعی شده، نقض گردد، اعتبار حکم غیابی، از دست خواهد رفت. به طور کلی، می توان گفت، اعتبار رای غیابی، تا زمانی است که نسبت به آن، اعتراض نگردیده و یا در صورت اعتراض، اعتراض نسبت به آن، پذیرفته نشده است.

آیا رای غیابی قابل اجرا است

در پاسخ به این پرسش که آیا رای غیابی قابل اجرا است یا خیر؟ باید گفت، بله، درصورتی که رای غیابی، با گذشت مهلت واخواهی و مهلت اعتراض تجیدنظر به رای، قطعی گردد، محکوم له می تواند، برای اجرای مفاد رای، اقدام کند. 

به این ترتیب که باید، با در دست داشتن دادنامه صادره قطعی شده، به اجرای احکام شعبه صادر کننده رای، مراجعه کرده و با معرفی ضامن، صدور اجرائیه در خصوص آن را تقاضا نماید. اجرای احکام شعبه صادر کننده رای، پس از بررسی قطعیت رای، اقدام به صدور اجرائیه و ابلاغ آن، به محکوم علیه، خواهد نمود.

در صورتی که رای غیابی صادره، قطعی نشده باشد، امکان اجرای آن، وجود نخواهد داشت و محکوم له، باید، تا انقضای مدت های اعتراض و قطعی شدن آن، صبر کرده و سپس، برای صدور اجرائیه، اقدام نماید. علاقمندان به کسب اطلاعات بیشتر در خصوص حکم لازم الاجرا، می توانند، نسبت به مطالعه مقاله ای که در زیر، در قسمت در ادامه بخوانید آمده، اقدام کنند.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص اعتبار حکم غیابی در کانال تلگرام آیین دادرسی و ادله اثبات دعوا عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون اعتبار حکم غیابی پاسخ دهند.