مهلت واخواهی

یکی از مراحل اعتراض به احکام غیابی دادگاه ها واخواهی است که صرفا در مهلت واخواهی تعیین شده در قانون امکان پذیر خواهد بود . لازم به ذکر است که مهلت واخواهی در صورت ابلاغ واقعی ، ابلاغ قانونی و یا داشتن عذر موجه اندکی تفاوت دارد .

یکی از انواع احکام صادر شده از دادگاه ها، احکام غیابی هستند. یعنی اینکه خوانده دعوا در حین رسیدگی به دعوا در فرایند رسیدگی به دعوا شرکت نداشته و لایحه نفرستاده باشد. به دلیل اینکه ممکن است اگر خوانده در فرایند دادرسی شرکت داشت از خود به نحو بهتری دفاع می کرد، قانونگذار یک روش برای اعتراض به احکام غیابی یعنی واخواهی را پیش بینی کرده است.

اهمیت بحث واخواهی از آن جهت است که در صورتی که اشخاص در مواعد قانونی مشخص اقدام به درخواست واخواهی و ارائه ادله و مستندات خود نمایند ممکن است بتوانند حتی سرنوشت پرونده را تغییر دهند. واخواهی از جمله روش های اعتراض به آراء دادگاه هاست به همین دلیل آشنایی با آن و بررسی مهلت قانونی آن بسیار مهم است.

به این ترتیب که اگر شخصی که به موجب حکم غیابی صادر شده از دادگاه محکوم شده است، می تواند اقدام به واخواهی در مهلت مقرر در قانون کند. به همین دلیل اطلاع از مهلت واخواهی و واخواهی خارج از مهلت ضروری است. در این مقاله به بررسی مدت زمان مهلت واخواهی در صورت ابلاغ واقعی و قانونی حکم غیابی، مهلت واخواهی در صورت وجود عذر موجه و پاسخ به پرسش بعد از واخواهی چه می شود خواهیم پرداخت.

مهلت واخواهی در صورت ابلاغ واقعی حکم غیابی

علی الاصول مهلت واخواهی در صورت ابلاغ واقعی حکم غیابی برای اشخاصی که مقیم ایران هستند بیست روز و برای اشخاص مقیم خارج از کشور دو ماه از تاریخ ابلاغ حکم غیابی است. در صورتی که حکم غیابی، ابلاغ واقعی شده باشد، مدت زمان واخواهی (بیست روز و دو ماه) از تاریخی شروع می شود که حکم غیابی به خود خوانده یا وکیل یا قائم مقام او ابلاغ می شود. در صورتی که واخواه در خارج از این مدت زمان اقدام به واخواهی کند، دادگاه قرار رد دادخواست صادر می کند.

البته در این صورت، اگر حکم صادر شده قابل تجدیدنظر خواهی باشد، می توان از تاریخ تمام شدن فرصت واخواهی، از آن حکم تجدیدنظر خواهی نمود. لازم به ذکر است در صورت روی داد برخی امور مندرج قانون قانون آیین دادرسی، تحت عنوان عذر موجه قانونی اشخاص می توانند خارج از مهلت قانونی اقدام به ثبت درخواست واخواهی نمایند. مهمترین دلایل موجه قانونی عبارت اند از:

1مرضی که مانع از حرکت است.

2فوت یکی از والدین یا همسر یا اولاد.

3حوادث قهریه از قبیل سیل، زلزله و حریق که بر اثر آن تقدیم دادخواست واخواهی در مهلت مقرر ممکن نباشد.

4توقیف یا حبس بودن به نحوی که نتوان در مهلت مقرر دادخواست واخواهی تقدیم کرد.

طبق تبصره 1 ماده 306 قانون آیین دادرسی مدنی: «چنانچه ابلاغ واقعی به شخص محکوم علیه میسر نباشد و ابلاغ قانونی به‌عمل آید، آن ابلاغ معتبر بوده و حکم غیابی پس از انقضا مدت زمان قانونی و قطعی شدن به‌موقع اجراء گذارده خواهد شد.‌ درصورتی که حکم ابلاغ واقعی نشده باشد و محکوم علیه مدعی عدم اطلاع از مفاد رأی باشد می‌ تواند دادخواست واخواهی به دادگاه صادرکننده حکم‌غیابی تقدیم دارد. دادگاه بدوا خارج از نوبت در این مورد رسیدگی نموده قرار رد یا قبول دادخواست را صادرمی‌ کند. قرار قبول دادخواست مانع اجرای‌ حکم خواهد بود.»

مهلت واخواهی در صورت ابلاغ قانونی حکم غیابی

بهتر است پیش از بررسی مهلت واخواهی در صورت ابلاغ قانونی حکم غیابی به بررسی تمایز میان ابلاغ واقعی و ابلاغ قانونی بپردازیم. چنانچه ابلاغ، توسط مامور ابلاغ، در محل تعیین شده در برگه ابلاغیه، به شخص تحویل گردد، ابلاغ واقعی محقق شده است و چنانچه برگه ابلاغیه به هر شخصی غیر خود شخص حقیقی یا وکیل قانونی اون تحویل شود ابلاغ قانونی خواهد بود.

در صورتی که ابلاغ واقعی ممکن نباشد، حکم به خوانده ابلاغ قانونی می شود. در ابلاغ قانونی بدلیل عدم حضور یا عدم دریافت ابلاغیه حکم توسط خود شخص خوانده دریافت نمی شود. بنابراین، حسب مورد به شخصی از نزدیکان او یا اشخاص صلاحیت دار دیگر ابلاغ می شود. این ابلاغ هم مانند ابلاغ واقعی معتبر و صحیح است.

بنابراین، در صورتی که حکم غیابی به صورت قانونی به شخص ابلاغ شود نیز مهلت واخواهی همان است که اشاره نمودیم؛ یعنی همان مهلت بیست روزه و دو ماهه. اما در صورتی که خواهان مدعی عدم اطلاع از حکم غیابی باشد، می تواند دادخواست واخواهی خارج از مهلت خود را به دادگاه ارائه کند. چنانچه دادگاه درستی ادعای او را احراز کرد، قرار قبولی دادخواست واخواهی از رای غیابی را صادر می کند و در ادامه به واخواهی او رسیدگی می نماید. در غیر این صورت، قرار رد دادخواست واخواهی را صادر می کند.

مهلت واخواهی در صورت وجود عذر موجه

همانطور که پیش از این نیز بیان شد در صوت وجود برخی علل موجهه قانونی می توان حتی پس از به تمام رسیدن مدت زمان واخواهی قانونی مندرج در ماده 306 قانون آیین دادرسی مدنی اقدام به ثبت درخواست واخواهی نمود. در واقع مدت زمان​ واخواهی در صورت وجود عذر موجه مطابق با مهلت مذکور نمی باشد و می توان خارج از مهلت درخواست داد.

در صورتی که واخواه نتواند در مهلتی که برای واخواهی مقرر شده است، (بیست روز برای اشخاص مقیم ایران و دو ماه برای اشخاص مقیم خارج از ایران) ، که عذر موجهی برای این کار داشته باشد، باید این عذر را خارج از مهلت به دادگاه صادر کننده حکم غیابی ارائه کند. در صورتی که این عذر مورد پذیرش دادگاه قرار گرفت، دادگاه قرار قبولی دادخواست واخواهی را صادر می کند. در غیر این صورت قرار رد دادخواست واخواهی صادر می کند.

در صورت پذیرفته شدن دادخواست واخواهی به استناد عذر موجه قانونی، تاریخ ثبت دادخواست واخواهی، مبدا محاسبه رسیدگی به دادخواست قرار گرفته و دیگر مهلت های قانونی که پیش از این در رابطه با آن ها صبحت شد مطرح نخواهند بود. در ادامه برای اطلاع بیشتر از عذر موجهه قانونی مطالعه مقاله زیر توصیه می گردد.

بعد از واخواهی چه میشود

 در پاسخ به این پرسش که بعد از واخواهی چه میشود باید اینطور بیان کرد که واخواهی یکی دیگر از روش های اعتراض به رای دادگاه بوده و تابع مقررات و قواعد آیین دادرسی مدنی که از قواعد آمره می باشد؛ محسوب می گردد. با پذیرش دادخواست، دادگاه مکلف به تعیین وقت و دعوت از طرفین دعوی می باشد و پس از استماع اظهارات اصحاب دعوی و تحقیقات و اقدامات معمول با اعلام ختم رسیـدگی مبـادرت به انشای رای می نماید.

طبق ماده 308 قانون آیین دادرسی:«رایی که پس از رسیدگی واخواهی صادر می‌شود فقط نسبت به واخواه و واخوانده موثر است و شامل کسی که واخواهی نکرده است‌ نخواهد شد مگر این‌که رای صادره قابل تجزیه و تفکیک نباشد که در این صورت نسبت به کسانی که مشمول حکم غیابی بوده ولی واخواهی نکرده‌اند‌ نیز تسری خواهد داشت.»

چنانچه محکوم علیه در اثنای اجرای حکم با استناد به معاذیر قانونی اقدام به واخواهی نموده، و با دادخواست او موافقت شود، و در نتیجه دادخواست واخواهی حکم قبلی نقض شود، مسئولیت جبران خسارت وارده به او برعهده خواهان پرونده بدوی می باشد. 

برای مطالعه بیشتر در مورد مهلت واخواهی ، در کانال تلگرام آیین دادرسی و ادله اثبات دعوا عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون مهلت واخواهی​ پاسخ دهند .