شهادت یا گواهی یکی از مهم ترین ادله اثبات دعوا در پرونده های حقوقی و کیفری محسوب می شود و به همین دلیل علاوه بر شرایط شهادت یا گواهی که در قانون پیش بینی شده است ، شاهد یا گواه نیز برای اینکه شهادتش معتبر بوده و موثر در جریان رسیدگی به پرونده باشد ، نیازمند وجود شرایطی است که در قوانین مختلف همچون قانون مدنی ، قانون آیین دادرسی مدنی و قانون آیین دادرسی کیفری پیش بینی شده است . به همین دلیل در این مقاله قصد داریم به بررسی شرایط شاهد یا گواه بر اساس قانون پرداخته و به این سوال پاسخ دهیم که شاهد در دادگاه باید چه شرایطی داشته باشد تا شهادتش مورد پذیرش قرار گیرد .

بلوغ

اولین شرط شاهد یا گواه بر اساس بند 1 ماده 155 قانون آیین دادرسی کیفری بلوغ است . به موجب ماده 1314 قانون مدنی " شهادت اطفالی را که به سن پانزده سال تمام نرسیده اند فقط ممکن است برای مزید اطلاع استماع نمود ؛ مگر در مواردی که قانون شهادت این قبیل اطفال را معتبر شناخته باشد " . بنابراین اهلیت برای دادن شهادت یا گواهی در حال حاضر 15 سال تمام است و از این لحاظ تفاوتی بین پسر و دختر نیست . با این همه چون بند 1 ماده 155 قانون آیین دادرسی کیفری بلوغ را از شرایط گواه یا شاهد قرار داده است باید پذیرفت که اگر شخص شاهد یا گواه علی رغم رسیدن به سن پانزده سالگی بالغ نشده است ، شرط مزبور در او وجود ندارد . برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد سن بلوغ بر اساس قانون کلیک کنید .

عقل

بر اساس بند 2 ماده 155 قانون آیین دادرسی کیفری یکی دیگر از شرایط شاهد یا گواه ، " عقل " است .بنابراین گواهی مجنون معتبر شناخته نمی شود . اما گواهی مجنون ادواری اگر در حال بهبودی یا افاقه باشد معتبر است . علاوه بر این با توجه به قانون شهادت کسی که در اثر کبر سن یا بیماری مبتلا به فراموشی است معتبر نیست . برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد تعداد شاهد در دعاوی حقوقی کلیک کنید .

 

ایمان

ایمان نیز بر اساس بند 3 ماده 155 قانون آیین دادرسی کیفری از جمله شرایط گواه است . بر اساس فقه شیعه اگر شاهد یا گواه از اقلیت های دینی باشد نمی تواند علیه مسلمانان گواهی دهد ؛ ولی گواهی وی علیه هم کیش خودش معتبر است . برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد شهادت در دعاوی کیفری کلیک کنید .

 

عدالت

بر اساس بند 5 ماده 155 قانون آیین دادرسی کیفری عدالت نیز از شرایط شاهدان است . به دلالت تبصره 3 ماده 155 قانون آیین دادرسی کیفری کسی عادل شمرده نمی شود که " سابقه فسق و اشتهار به فساد داشته باشد " . در تشخیص فسق و فساد مفاهیم عرفی آنها با توجه به شرایط زمانی و مکانی و حتی موقعیت اجتماعی گواه مد نظر قرار می گیرد پس کسی که چک بلا محل صادر کرده است به این علت شرط عدالت را از دست نمی دهد .

 

نداشتن نفع شخصی در دعوا

بر اساس تبصره 2 ماده 1313 قانون مدنی " گواهی کسی که نفع شخصی به صورت عین یا منقعت یا حق در دعوا داشته باشد پذیرفته نمی شود " . از بند 6 ماده 155 قانون آیین دادرسی کیفری نیز همین معنا برداشت می شود . لذا اگر گواه نفع شخصی در دعوا داشته باشد ، اگر چه ایمان و عدالت وی می تواند او را از دادن گواهی دروغ بازدارد ، اما در مظان اتهام جانبداری از طرفی است که پیروزی او موجب انتفاع شخصی برای شاهد یا رفع ضرر از وی بوده و به نفع او گواهی می دهد . بنابراین هر گاه گواهی علیه طرفی باشد که گواه نفع شخصی در پیروزی او دارد شنیده می شود . برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد جرح و تعدیل شهود کلیک کنید .

 

نبودن دشمنی دنیوی بین گواه و طرف مربوط

بند 7 ماده 155 قانون آیین دادرسی کیفری " عدم وجود دشمنی دنیوی بین شاهد و طرفین دعوا " را از شرایط گواه دانسته است . معیار دقیقی برای دشمنی دنیوی وجود ندارد ؛ مگر اینکه بند ه ماده 91 قانون آیین دادرسی مدنی را بپذیریم که بر اساس آن : هر گاه دعوای حقوقی و جزایی بین گواه و طرفی که علیه او گواهی داده می شود در جریان باشد و یا در گذشته در جریان بوده و از تاریخ صدور حکم قطعی در آنها دو سال نگذشته باشد ، این امر وجود دشمنی دنیوی بین آنها شمرده می شود . البته هر گاه گواهی به نفع طرفی باشد که با گواه دشمنی دنیوی دارند پذیرفته می شود . برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد رجوع از شهادت کلیک کنید .

 

اشتغال نداشتن به تکدی و ولگردی

بر اساس بند 8 ماده 155 قانون آیین دادرسی کیفری عدم اشتغال به تکدی و ولگردی از دیگر شرایط شاهد است . قانون مدنی نیز شهادت کسانی را که تکدی یا گدایی را شغل خود قرار می دهند پذیرفتنی نمی داند . چرا که به گفتار اشخاص مزبور نمی توان اعتماد کرد ؛ زیرا وضعیت اخلاقی آنها موجب این تصور می شود که در گفتار خود تطمیع شده باشند . لازم به ذکر است که اشتغال به تکدی و ولگردی جرم نیز هست . برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد جرم تکدی گری کلیک کنید .

 

طهارت مولد

در بند 4 ماده 155 قانون آیین دادرسی کیفری و همچنین ماده 1313 قانون مدنی طهارت مولد یا حلال زاده بودن به عنوان یکی از شرایط شاهدان پیش بینی شده است . این شرط در قانون مدنی سابق پیش بینی نشده بود ؛ لکن در اصلاحیه قانون مدنی به پیروی از فقه در ماده مزبور آمده است . برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد شهادت خویشاوندان کلیک کنید .

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد شرایط شاهد یا گواه​ ​در کانال تلگرام آیین دادرسی و ادله اثبات دعوا عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون شرایط شاهد یا گواه​ پاسخ دهند .

 

 

---

نظرات کاربران