امتناع از رسیدگی توسط دادرس و موارد آن

در این مقاله شرایط امتناع از رسیدگی توسط دادرس و اقدامات دادرس پس از امتناع از رسیدگی را مورد بررسی قرار خواهیم داد .

نخستین اصل مهمی که در آیین دادرسی مدنی و قانون آیین دادرسی کیفری برای رسیدگی به دعاوی حقوقی و دعاوی کیفری وجود دارد ، آن است که قاضی یا دادرس صلاحیت کافی برای اظهار نظر در آن پرونده را داشته باشد که یکی از مهم ترین موارد صلاحیت قاضی یا دادرس ، بی طرفی در آن پرونده می باشد و به همین خاطر در قانون آیین دادرسی مدنی مواردی پیش بینی شده است که در صورت وجود آنها دادرس باید از رسیدگی به آن پرونده مطروحه امتناع و خودداری نموده و آن پرونده را برای دادرس یا قاضی دیگری بفرستد تا اصل بی طرفی قاضی رعایت شود و پرونده به صورت عادلانه مورد بررسی قرار گرفته و رای صحیح و مطابق با انصاف و عدالت صادر گردد . به همین دلیل ، در این مقاله قصد داریم شرایطی که قاضی یا دادرس به دلیل خروج از بی طرفی باید از رسیدگی به پرونده امتناع کنند را مورد بررسی قرار داده و اقدامات بعدی دادرس در مواجهه با چنین شرایطی را توضیح دهیم . بنابراین شرایط امتناع از رسیدگی توسط دادرس بر اساس قانون آیین دادرسی مدنی و اقدامات دادرس پس از امتناع از رسیدگی را مورد بررسی قرار خواهیم داد .

شرایط امتناع از رسیدگی توسط دادرس

در قانون آیین دادرسی مدنی مواردی که دادرس یا قاضی باید از رسیدگی به پرونده امتناع نماید پیش بینی و ذکر شده است که عمده این موارد به دلیل آن است که دادرس دچار موقعیتی تحت عنوان تعارض منافع شده و ممکن است از جاده انصاف و عدالت خارج شود . این موارد در حقوق تحت عنوان موارد رد دادرس نیز شناخته شده اند که بر اساس ماده 91 قانون آیین دادرسی مدنی " دادرس در موارد زیر باید از رسیدگی امتناع نموده و طرفین دعوا نیز می توانند او را رد کنند :

الف - قرابت نسبی یا قرابت سببی تا درجه سوم از هر طبقه بین دادرس با یکی از اصحاب دعوا وجود داشته باشد .

ب - دادرس قیم یا مخدوم یکی از طرفین باشد و یا یکی از طرفین مباشر یا متکفل امور دادرس یا همسر او باشد .

ج - دادرس یا همسر یا فرزند او ، وارث یکی از اصحاب دعوا باشد .

د - دادرس سابقاً در موضوع دعوای اقامه شده به عنوان دادرس یا داور یا کارشناس یا گواه اظهارنظر کرده باشد .

ه- بین دادرس و یکی از طرفین و یا همسر یا فرزند او دعوای حقوقی یا جزایی مطرح باشد و یا در سابق مطرح بوده و از تاریخ صدور حکم قطعی دو سال نگذشته باشد .

و - دادرس یا همسر یا فرزند او دارای نفع شخصی در موضوع مطروح باشند . بنابراین ، در صورتی که یکی از موارد امتناع از رسیدگی توسط دادرس یا قاضی وجود داشته باشد ، دادرس یا قاضی باید از رسیدگی امتناع نماید . علاوه بر امتناع از رسیدگی توسط دادرس ، طرفین دعوا نیز می توانند در صورت وجود این موارد ، دادرس یا قاضی را رد کنند که در این صورت ، قاضی با صدور قرار امتناع از رسیدگی اقدامات لازم را انجام می دهد . برای آشنایی با موارد صدور قرار امتناع از رسیدگی کلیک کنید .

اقدامات دادرس پس از امتناع از رسیدگی

در قسمت قبل موارد امتناع از رسیدگی توسط دادرس یا قاضی مورد بررسی قرار گرفت ؛ اما پس از امتناع دادرس از رسیدگی به پرونده چه اتفاقی می افتد ؟ به عبارت دیگر در صورتی که موارد امتناع دادرس وجود داشته باشد ، دادرس باید چه اقداماتی انجام دهد ؟

بر اساس ماده 92 قانون آیین دادرسی مدنی ، " دادرس پس از صدور قرار امتناع از رسیدگی با ذکر جهت ، رسیدگی نسبت به مورد را به دادرس یا دادرسان دیگر دادگاه محول می نماید . چنانچه دادگاه فاقد دادرس به تعداد کافی باشد ، پرونده را برای تکمیل دادرسان یا ارجاع به شعبه دیگر نزد رئیس شعبه اول ارسال می دارد و در صورتی که دادگاه فاقد شعبه دیگر باشد ، پرونده را به نزدیک ترین دادگاه هم عرض ارسال می نماید " .

بر اساس این ماده اقدامات دادرس پس از امتناع از رسیدگی و صدور قرار امتناع از رسیدگی عبارت است از اینکه :

الف – رسیدگی به پرونده را به دادرس یا دادرسان دیگر محول کند ؛

ب – در صورتی که دادگاه فاقد دادرس دیگری باشد ، پرونده را به شعبه اول آن دادگاه ارسال دارد تا توسط رییس این شعبه تعیین تکلیف شود ؛

ج – در صورتی که دادگاه شعبه دیگری نداشته باشد ، پرونده مطروحه به نزدیک ترین دادگاه هم عرض آن دادگاه فرستاده شود تا رای مقتضی پرونده صادر شود .

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد امتناع از رسیدگی توسط دادرس و موارد آن​ ​در کانال تلگرام آیین دادرسی و ادله اثبات دعوا عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون امتناع از رسیدگی توسط دادرس و موارد آن​  پاسخ دهند .