امتناع از استرداد طفل و مجازات آن

بر اساس قانون مجازات، امتناع از استرداد طفل در صورت مطالبه اشخاصی که قانونا حق مطالبه دارند، جرم بوده و مرتکب را با مجازات خودداری از تحویل فرزند​ که حبس و جزای نقدی است، مواجه خواهد کرد. برای شکایت از خودداری از تحویل طفل، فرد باید، به دفاتر خدمات قضایی رفته و شکوائیه خود را ثبت و به دادگاه صالح، ارسال کند.

هنگامی که زن و مرد، به علت طلاق یا هر امر دیگری، جدا از یک دیگر زندگی می کنند، حضانت فرزندان، با یکی از آن ها خواهد بود و والد دیگر، در روزها و ساعاتی مشخص، از حق ملاقات با فرزندان، برخوردار می باشد و باید، پس از دیدار با فرزند، در ساعت و تاریخ مقرر، او را به مسئول حضانت، بازگرداند.

از آنجا که ممکن است، در برخی اوقات، در استرداد طفل، مشکلاتی پیش آید و والدی که اقدام به تحویل فرزند و ملاقات با او کرده، از استرداد طفل خودداری کند، قانون گذار، در قانون مجازات اسلامی، امتناع از استرداد طفل را جرم انگاری کرده و برای آن، مجازات سنگینی در نظر گرفته است.

لذا در مقاله حاضر، قصد داریم جرم و مجازات خودداری از تحویل فرزند را بررسی کرده، و بگوییم که آیا امتناع از استرداد طفل، پیش از طلاق، جرم است یا خیر؛ سپس، مراحل و نحوه شکایت کیفری عدم تحویل فرزند مشترک و نمونه شکواییه عدم استرداد طفل را ارائه کنیم.

جرم عدم استرداد طفل چیست؟

برای پاسخ به این سوال که جرم عدم استرداد طفل چیست ؟ باید ابتدا گفت، جرم در واقع زمانی محقق می شود که شخصی، مرتکب فعل یا ترک فعلی که در قانون مجازات اسلامی، برای آن مجازات تعیین شده گردد و از آنجا که امتناع از استرداد طفل، در قانون مجازات، جرم انگاری شده و برای آن، مجازات در نظر گرفته شده، این عمل، جرم می باشد.

مستند مدعای پاراگراف قبل، ماده 623 قانون مجازات، بخش تعزیرات است که مقرر می دارد: "اگر کسی از دادن طفلی که به او سپرده شده است، در موقع مطالبه اشخاصی که قانونا حق مطالبه دارند، امتناع کند، به مجازات از چهل و پنج روز تا سه ماه حبس یا به جزای نقدی از 15/000/000 تا 30/000/000 ریال، محکوم خواهد شد."

بنابراین، خودداری از تحویل فرزند، جرم بوده و زمانی محقق می گردد که فردی، اعم از یکی از والدین یا مسئول حضانت، از استرداد طفل، به اشخاصی که قانونا، حق مطالبه تحویل طفل را دارند، خودداری کند. در صورتی که شاکی از این جرم، بر اساس نحوه و مراحلی که در تیترهای بعدی، به تفصیل توضیح خواهیم داد، اقدام به شکایت کیفری از امتناع از استرداد طفل نماید، مرتکب، با مجازات خودداری از تحویل فرزند، روبرو خواهد شد.

مجازات جرم عدم استرداد طفل

پس از تعریف جرم خودداری از تحویل فرزند، در این بخش از مقاله، قصد داریم درباره مجازات جرم عدم استرداد طفل، صحبت کنیم. برای این امر، باید متن ماده 40 و 54 قانون حمایت خانواده و ماده 632 قانون مجازات اسلامی را مد نظر قرار داد که در قسمت انتهایی خود، مجازات خودداری از تحویل فرزند را پیش بینی می کند. ماده 632، مقرر می دارد: 

"اگر کسی از دادن طفلی که به او سپرده شده است، در موقع مطالبه اشخاصی که قانونا حق مطالبه دارند، امتناع کند، به مجازات از چهل و پنج روز تا سه ماه حبس یا به جزای نقدی از 15/000/000 تا 30/000/000 ریال، محکوم خواهد شد."

ماده 40 و 54 قانون حمایت از خانواده، به ترتیب، مقرر می دارند: "هر کس از اجرای حکم دادگاه در مورد حضانت طفل استنکاف کند یا مانع اجرای آن شود یا از استرداد طفل امتناع ورزد، حسب تقاضای ذینفع و به دستور دادگاه صادرکننده رای نخستین تا زمان اجرای حکم، بازداشت می‌ شود." و "هرگاه مسئول حضانت، از انجام تکالیف مقرر خودداری کند یا مانع ملاقات طفل با اشخاص ذی  حق شود، برای بار اول به پرداخت جزای نقدی درجه هشت و در صورت تکرار، به حداکثر مجازات مذکور محکوم می‌ شود."

بر اساس ماده فوق الذکر، مجازات خودداری از تحویل فرزند، حبس و جزای نقدی می باشد و البته، مستفاد از مواد 54 و 40 قانون حمایت از خانواده، ممانعت از ملاقات با طفل یا انجام مسئولیت های مربوط به حضانت، توسط مسئول آن، همچنین، عدم اجرای حکم دادگاه و امتناع از استرداد طفل، فرد را با مجازات جزای نقدی درجه هشت ( جزای نقدی تا سی میلیون ریال )، در صورت تکرار حداکثر مجازات تعزیری درجه هشت که حبس است و بازداشت مواجه خواهد کرد.

شایان ذکر است طبق آخرین اصلاحات صورت گرفته در قانون حمایت خانواده ماده 40 این قانون به شکل زیر اصلاح گردیده است: " هر کس از اجرای رأی دادگاه در مورد حضانت نگهداری یا ملاقات طفل یا نوجوان استنکاف کند یا مانع اجرای آن شود و یا از استرداد طفل امتناع ورزد به تقاضای ذی نفع و به دستور دادگاه صادر کننده رای نخستین تا زمان اجرای آن بازداشت می شود. در صورت تکرار، دادگاهی که رأی دادگاه زیر نظر آن اجرا می شود می تواند هر تصمیمی را که برای حضانت نگهداری و ملاقات طفل یا نوجوان مقتضی بداند اتخاذ کند."

آیا عدم استرداد طفل قبل از طلاق جرم است

برای بررسی این امر که آیا عدم استرداد طفل قبل از طلاق جرم است یا خیر، باید مواد 40 و 54 قانون حمایت خانواده و ماده 632 قانون مجازات اسلامی، بخش تعزیرات، اصلاحی 1399 را مورد بررسی قرار داد. در زیر، متن هر یک از موارد مذکور، ارائه شده و در نهایت، بر مبنای آن ها، جرم بودن یا نبودن امتناع از استرداد طفل قبل از طلاق، توضیح داده خواهد شد.

ماده 632 قانون مجازات اسلامی اصلاحی 1399 مقرر می دارد: "اگر کسی از دادن طفلی که به او سپرده شده است، در موقع مطالبه اشخاصی که قانونا حق مطالبه دارند، امتناع کند به مجازات از چهل و پنج روز تا سه ماه حبس یا به جزای نقدی از 15/000/000 تا 30/000/000 ریال، محکوم خواهد شد."

ماده 54 قانون حمایت از خانواده، مقرر می دارد: "هرگاه مسئول حضانت، از انجام تکالیف مقرر خودداری کند یا مانع ملاقات طفل با اشخاص ذی ‌حق شود، برای بار اول، به پرداخت جزای نقدی درجه هشت و درصورت تکرار، به حداکثر مجازات مذکور، محکوم می ‌شود."

ماده 40 قانون حمایت از خانواده، مقرر می دارد: " هر کس از اجرای رأی دادگاه در مورد حضانت نگهداری یا ملاقات طفل یا نوجوان استنکاف کند یا مانع اجرای آن شود و یا از استرداد طفل امتناع ورزد به تقاضای ذی نفع و به دستور دادگاه صادر کننده رای نخستین تا زمان اجرای آن بازداشت می شود. در صورت تکرار، دادگاهی که رأی دادگاه زیر نظر آن اجرا می شود می تواند هر تصمیمی را که برای حضانت نگهداری و ملاقات طفل یا نوجوان مقتضی بداند اتخاذ کند."

بنا بر مواد فوق الذکر و با توجه به اینکه قانون گذار، در قانون مجازات اسلامی نیز برای عدم استرداد طفل، حتی بدون وجود حکم حضانت و ملاقات با فرزند، ضمانت اجرا، پیش بینی کرده است، می توان گفت، امتناع از استرداد طفل، حتی قبل از طلاق، جرم است و فرد را با ضمانت اجراهای ذکر شده، روبرو می کند. برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص وضعیت حق ملاقات با فرزند قبل از طلاق، مطالعه مقاله قسمت بیشتر بخوانید، به علاقمندان این موضوع، توصیه می گردد.

مراحل و نحوه شکایت کیفری عدم تحویل فرزند مشترک

برای جاری شدن حکم مجازات خودداری از تحویل فرزند، لازم است که شاکی، مراحل و نحوه شکایت کیفری عدم تحویل فرزند مشترک را طی کند. لذا، در این بخش از مقاله، به توضیح این نحوه و مراحل، خواهیم پرداخت که به شرح زیر هستند:

ابتدا شاکی از امتناع از استرداد طفل، باید اقدام به تشکیل حساب کاربری سامانه ثنا نماید که این امر، با مراجعه به سایت اینترنتی adliran.ir، بخش سامانه احراز هویت برخط و یا مراجعه حضوری به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، ممکن و میسر می باشد.

سپس، شاکی باید، شکواییه امتناع از استرداد طفل را شخصا یا با کمک یک وکیل، تنظیم کند و فایل ورد شکایت خود را بر روی تلفن همراه یا یک حافظه نظیر فلش یا رم، ذخیره نماید.

در گام آخر، شاکی از امتناع از استرداد طفل، باید به نزدیک ترین دفتر خدمات الکترونیک قضایی، مراجعه کرده و با تحویل فایل شکواییه خود، همچنین، پرداخت هزینه دادرسی، اقدام به ثبت و ارسال شکایتش، به مرجع صالح نماید تا مرجع صالح، به شکایت، رسیدگی و حکم مجازات خودداری از تحویل فرزند را صادر نماید. 

نمونه شکایت عدم استرداد طفل

پس از توضیح جرم بودن امتناع از استرداد طفل و مجازات خودداری از تحویل فرزند بر اساس حکم دادگاه، در این بخش از مقاله، قصد داریم، یک نمونه شکایت عدم استرداد طفل را ارائه کرده تا خوانندگان محترم، در صورت نیاز، از آن، استفاده کنند.

صدور دستور موقت ملاقات با فرزند، حتی قبل از رسیدگی به دادخواست صدور حکم ملاقات با فرزند، امکان پذیر است و خواهان باید، این امر را به موجب دادخواست، از مرجعی که دادخواست صدور حکم ملاقات، به آن ارجاع شده، تقاضا نماید که علاقمندان به کسب اطلاعات در خصوص نحوه تنظیم نمونه دادخواست این امر، می توانند متن مقاله زیر را مطالعه کنند.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص امتناع از استرداد طفل و مجازات آن در کانال تلگرام حقوق کیفری عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون امتناع از استرداد طفل و مجازات آن پاسخ دهند.