موانع مسئولیت کیفری در جرم قتل

در این مقاله به بررسی موانع مسئولیت کیفری در جرم قتل می پردازیم . 

هر فرد مسئول اعمال خویش است و هیچ وقت نمی تواند فرد دیگری را مسئول اعمال فرد دیگری دانست و مسئولیت کیفری زمانی مطرح می گردد که فرد مرتکب جرمی شود در واقع عملی جرم می باشد که انجام دادن و یا انجام ندادن آن در قانون مستوجب مجازات باشد و فردی که عمل مستوجب مجازات را انجام دهد در واقع مرتکب جرم شده است که در این صورت فرد مرتکب دارای مسئولیت می باشد و باید مجازات اعمال خود را بپذیرد بر این اساس قانونگذار در قانون مجازات اسلامی مجازات مرتکبین به جرم را بیان کرده است ولی قانونگذار مواردی را پیش بینی کرده است که به موجب آن فرد مرتکب عمل مجرمانه فاقد مسئولیت می باشد و در نتیجه مجازات نیز نمی شود که تحت عنوان موانع مسئولیت کیفری بیان شده است که موارد عدم مسئولیت کیفری در قانون عبارتند از : مستی ، جنون ، فرد نابالغ و اکراه مرتکب باعث می گردد تحت شرایطی که در قانون بیان شده است ، فرد مسئولیت کیفری نداشته باشد و مجازات عمل مجرمانه ای که انجام داده است بر وی اعمال نگردد که در خصوص قتل عمد که دارای اشد مجازات در قانون مجازات اسلامی می باشد نیز موانعی بیان شده است که منجر به عدم اعمال مجازات فرد مجرم می شود . به همین دلیل در این مقاله به بررسی موانع مسئولیت کیفری در جرم قتل و عوامل رافع مسئولیت کیفری در جرم قتل می پردازیم .

موانع مسئولیت کیفری در قتل عمد

یکی از انواع جرم قتل بر طبق قانون قتل عمد می باشد که قتل عمد به معنای گرفتن جان انسان دیگر یا کشتن دیگری که با قصد و اراده قاتل این عمل انجام می گردد که جرم قتل عمدی دارای شدیدترین مجازات در قانون مجازات اسلامی می باشد یعنی زمانی که جرم قتل محقق می گردد اصل بر مجازات قاتل است اما شرایط استثنائی که منجر می شود مجازات جرم قتل اعمال نگردد مواردی خاصی می باشد که در قانون مجازات اسلامی تحت عنوان موانع مسئولیت کیفری در قتل عمد بیان شده است که عبارتند از : 

1 - قتل عمدی مهدورالدم : منظور از مهدور دم کسانی هستند که در قانون بیان شده است که پنج دسته می باشند که در صورتی که فردی دیگری را که بر طبق قانون مهدورالدم است را بکشد محکوم به دیه یا قصاص نمی شود .

2- اشتباه در مهدورالدم بودن مقتول ، منظور از اشتباه در مهدوالدم بودن مقتول این است که اگر قاتل به فرض که مقتول مهدورالدم است او را بکشد قصاص نمی شود که التبه قاتل باید به این موضوع اطمینان داشته باشد و اشتباه بودن اینکه مقتول مهدورالدم نبوده قابل پیش بینی نبوده است . 

3- قتل عمدی در مقام دفاع ، اگر فردی قصد آسیب به دیگری را داشته باشد بطوری که بیم یا خطر جانی وجود داشته باشد و دیگری در مقام دفاع از خود او را بکشد در صورتی که قاضی تشخیص دهد قصاص از او ساقط می گردد . 

4- قتل عمدی در اجرای امر آمر قانونی ، در صورتی که مقام قضایی دارای صلاحیت دستور قتل فردی را بدهد شخص قاتل قصاص نمی شود .

5 - اکراه در قتل عمد در صورتی که فرد با اکراه دیگری را بکشد و تحت تاثیر سایر عوامل در صورت احراز مجازات قصاص اعمال نمی شود .

6- قتل عمدی در حال مستی

7 - قتل عمدی در حال خواب و بیهوشی .

- در صورتی که قاضی هر یک از این علل را که به موجب قانون وصف مجرمانه را از جرم زایل می کند را احراز نماید مجازات جرم قتل عمد اعمال نمی گردد . 

بررسی عوامل رافع مسئولیت کیفری در جرم قتل

در بررسی عوامل رافع مسئولیت کیفری موارد فوق به صورت مختصر موانع فوق مورد بررسی قرار خواهد گرفت که عبارتند از :

- قتل عمدی مهدورالدم یعنی فردی که شرعا مستحق کشتن است و در صورتی که فرد مهدور الدم باشد کشتن آن فرد موجب قصاص نمی باشد و دیه تعلق نمی گیرد .

- اشتباه در مهدورالدم بودن مقتول به معنای این است که اگر فردی دیگری را با فرض و اعتقاد به مهدورالدم بودن بکشد و این امر به دادگاه ثابت شود که فرد مهدورالدم نبوده است جرم وی قتل عمد محسوب نمی شود و در حکم قتل شبه عمد می باشد . 

- قتل عمد در مقام دفاع مشروع همانطور که از عنوان آن معلوم و مشخص است هرکس برای دفاع از جان ، مال و ناموس و غیره و یا در برابر هر گونه تجاوزی عملی انجام دهد که جرم باشد قابل تعقیب و مجازات نخواهد بود . 

- اکراه در قتل به از عوامل رافع مسئولیت کیفری نمی باشد فرد اکراه کننده و آمر به حبس ابد محکوم می شوند . 

- قتل عمدی در حال مستی منجر به عدم اجرای مجازات قصاص نمی شود مگر این که ثابت شود فرد خود را برای این عمل مست نکرده است و دیگر این که کاملا بی اختیار بوده است و به مجازات حبس محکوم می گردد . 

- قتل در حال خواب و بیهوشی یعنی زمانی که فرد در حالت خواب یا بی هوشی فردی را بکشد دیه باید بپردازد و قصاص نمی شود . 

لازم به ذکر است که تمامی عوامل رافع و موانع مسئولیت کیفری درباره جرم قتل که در فوق بیان کرده ایم زمانی موجب سقوط مجازات قتل که قصاص است می شود که توسط فرد مدعی ثابت گردد و اگر قاضی به هر یک از عوامل رافع مسئولیت آگاهی پیدا کند فرد مجازات قصاص از او ساقط می شود . 

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص موانع مسئولیت کیفری در جرم قتل ، به کانال تلگرام حقوق کیفری مراجعه نمایید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون موانع مسئولیت کیفری در جرم قتل پاسخ دهند .