همانگونه که در مقاله ادله اثبات دعوا در امور حقوقی و امور کیفری اشاره گردید ، یکی از مهم ترین دلایلی که می توان با آن یک ادعا را ثابت نمود یا در مقابل یک ادعا از خود دفاع کرد ، سند می باشد ؛ لکن گاهی این سند در دسترس شخص نیست و به همین دلیل ، استناد به آن با چالش مواجه می شود . لکن به موجب قانون آیین دادرسی مدنی ، هرگاه دعوایی اقامه شود و سند معینی که مدرک ادعا یا اظهار یکی از طرفین دعواست ، نزد طرف مقابل باشد ، در چهار مورد او این اختیار را دارد که از طریق دادگاهی که به اصل دعوا رسیدگی می کند ، طرف مقابل را ملزم به ابراز یا ارئه سند نماید . برای بررسی بهتر این موارد ، مقرراتی که تمامی اشخاص را در بر می گیرد و مقرراتی که اشخاص معینی را در بر می گیرد را به صورت جداگانه مورد بررسی قرار می دهیم .

مقرراتی که تمام اشخاص را در بر می گیرد

قانونگذار تمامی اشخاص را در دو مورد ملزم نموده است که هر گاه از اصحاب دعوا شمرده شوند ، ( خواهان ، خوانده ، وارد ثالث و ... ) ، به درخواست طرف مقابل و دستور دادگاه ، برای ارائه اصل سند به دادگاه اقدام نموده و سند معینی را که مدرک ادعا یا اظهار درخواست کننده است به دادگاهی که به دعوای مزبور رسیدگی می کند ارائه نماید .

الف ) در سند ابراز شده به سند معینی رجوع شده باشد ؛

بر اساس ماده 208 قانون آیین دادرسی مدنی ، " هرگاه یکی از طرفین سندی ابراز کند که در آن به سند دیگری رجوع شده و مربوط به دادرسی باشد ، طرف مقابل حق دارد ابراز سند دیگر را از دادگاه درخواست نماید و دادگاه به این درخواست ترتیب اثر خواهد داد " . برای نمونه اگر خواهان به استناد چکی اقامه دعوا و مطالبه وجه چک را نموده باشد و در آن چک تصریح شده باشد که بابت قرارداد مورخ ..... است و خوانده ( صادر کننده چک ) ادعا کند که قرارداد مزبور فسخ شده است ، دادگاه باید به درخواست خوانده بها داده و خواهان را ملزم به ارائه سند نماید .  برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد ارائه دلیل در دادگاه به عهده کیست کلیک کنید .

ب ) به وجود سند اعتراف شده باشد ؛

بر اساس ماده 209 قانون آیین دادرسی مدنی ، " هر گاه سند معینی که مدرک ادعا یا اظهار یکی از طرفین است نزد طرف دیگر باشد ، به درخواست طرف ، باید آن سند ابراز شود . هر گاه طرف مقابل به وجود سند نزد خود اعتراف کند ولی از ابراز آن امتناع نماید ، دادگاه می تواند آن را از قرائن مثبته ( ثابت کننده ) بداند " . البته بر اساس این ماده ، عدم ارائه سند به تنهایی نمی تواند ادعای درخواست کننده را اثبات کند ؛ بلکه باید قرائن دیگری نیز مبنی بر صحت ادعای وی در پرونده وجود داشته باشد . برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد سند عادی و سند رسمی کلیک کنید .

مقررات ویژه برخی اشخاص

در ارتباط با تکلیف ارائه سندی که مورد استناد قرار گرفته است ، مقرراتی نیز وجود دارد که تنها اشخاص معینی را در بر می گیرد و شامل همه اشخاص نمی شود . این مقررات تکالیفی را در خصوص بازرگانان و ادارات دولتی پیش بینی نموده است که در این قسمت آنها را بررسی می نماییم .

الف ) طرف مقابل بازرگان است ؛

اشخاصی که طرف مقابل آنها بازرگان یا تاجر است ، از امتیاز ویژه ای برخوردارند و آن این است که می توانند برای اثبات ادعای خود به دفاتر تجاری تاجر استناد نموده و تاجر مکلف است آن سند را در دادگاه ارائه نماید . بر اساس ماده 210 قانون آیین دادرسی مدنی ، " چنانچه یکی از طرفین به دفتر بازرگانی طرف دیگر استناد کند ، دفاتر نام برده باید در دادگاه ابراز شود . در صورتی که ابراز دفاتر در دادگاه ممکن نباشد ، دادگاه شخصی را مامور می کند که با حضور طرفین دفاتر را معاینه و آنچه لازم است را خارج نویسی کند .

هیچ بازرگانی نمی تواند به عذر نداشتن دفتر ، از ابراز یا ارائه دفاتر خود امتناع کند ؛ مگر اینکه ثابت نماید که دفتر او تلف شده یا دسترسی به آن ندارد . هرگاه بازرگانی که به دفتر او استناد شده است از ابراز آن خودداری نماید و تلف یا عدم دسترسی به آن را هم نتواند ثابت کند ، دادگاه می تواند آن را از قرائن مثبته اظهار طرف مقابل قرار دهد " . برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد اینکه تاجر کیست کلیک کنید .

ب ) طرف مقابل دستگاه اجرایی و دولتی باشد ؛

بر اساس ماده 212 قانون آیین دادرسی مدنی ، در صورتی که طرف مقابل دعوا یکی از دستگاه های اجرایی مانند ادارات دولتی ، بانک ها ، شهرداری ها و موسساتی که با سرمایه دولت تاسیس یا اداره می شوند باشد ، باید اسناد و اطلاعات مربوط به دعوا را به دستور دادگاه برای دادگاه ارسال نمایند . بر اساس این ماده ، " هرگاه سند یا اطلاعات دیگری که مربوط به دعواست در ادارات دولتی یا بانک ها یا شهرداری ها یا موسساتی که با سرمایه دولت تاسیس و اداره می شوند موجود باشد و دادگاه آن را موثر در موضوع تشخیص دهد ، به درخواست یکی از اصحاب دعوا به طور کتبی به اداره یا سازمان مربوط ، ارسال رونوشت سند یا اطلاع لازم را با ذکر موعد ، مقرر می دارد ... " . علاوه بر مواردی که ذکر شد ، گاهی سند نزد شخص ثالث می باشد که آن را نیز می توان درخواست نمود . برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد درخواست ارائه سند در دادگاه از شخص ثالث کلیک کنید .

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد درخواست ارائه سند توسط طرف مقابل ​به کانال تلگرام آیین دادرسی و ادله اثبات دعوا مراجعه کنید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون درخواست ارائه سند توسط طرف مقابل  پاسخ دهند .

 

 

 

---

نظرات کاربران