موارد عدم تعلق مهریه به زن

باطل بودن عقد نکاح و عدم وقوع نزدیکی، فوت یکی از زوجین قبل از تعیین مهر از موارد عدم تعلق مهریه به زن می باشد. طلاق قبل از وقوع نزدیکی و اقدام به طلاق خلع و مبارات از شرایط عدم تعلق کامل مهریه به زن می باشند که احکام آن ها در قانون مدنی بیان شده است.

 پرداخت مهریه یا صداق، یکی از رسومی است که به هنگام انعقاد عقد ازدواج، مورد توافق زوجین یا خانواده های ایشان قرار می گیرد. در دین اسلام نیز مهریه یکی از حقوق مالی زن است و از آن جهت که به صرف انعقاد عقد، زن، مالک مهریه می شود، می تواند هر زمان بخواهد، آن را مطالبه نموده و در آن تصرف کند.

لذا اصل، بر این است که زن در همه شرایط، می تواند مهریه خود را تمام و کمال دریافت کند؛ اما استثنائا، برخی حالت ها مشمول شرایط عدم دادن مهریه به زن قرار گرفته یا لااقل زن استحقاق دریافت تمام مهریه را ندارد که این شرایط، به صورت حصری در قانون بیان شده اند و مربوط به چند مورد خاص می باشند که اطلاع از آن، برای زوجین امری، ضروری تلقی می گردد.

بنابراین، با توجه به اهمیت این موضوع در این مقاله، قصد داریم، در ابتدا به این سوال پاسخ دهیم که موارد عدم تعلق مهریه به زن کدام است؟ سپس در ادامه شرایط عدم دادن کامل مهریه به زن و معافیت مرد از پرداخت آن را توضیح خواهیم داد. در انتهای مقاله نیز، ترفند های ندادن مهریه و معافیت مرد از پرداخت مهریه مورد بررسی قرار خواهد گرفت. جهت کسب اطلاعات بیشتر در این خصوص با همراه باشید.

موارد عدم تعلق مهریه به زن

به مجرد وقوع عقد نکاح، زوجه دارای حق مالکیت زن بر مهریه، می شود و می تواند هرگونه تصرفی را در مهریه اعمال کند؛ اما در قانون مدنی، مواردی پیش بینی شده است که مهریه به زن تعلق نمی گیرد. موارد عدم تعلق مهریه و معافیت مرد از پرداخت​ آن به زن، عبارتند از:

به موجب ماده 1098 قانون مدنی: "در صورتی که عقد نکاح، اعم از دائم یا منقطع، باطل بوده و نزدیکی واقع نشده، زن، حق مهر ندارد و اگر مهر را گرفته، شوهر می‌ تواند آن را ‌استرداد نماید." بنابراین، بر اساس این ماده، از اولین شرایط عدم دادن مهریه به زن، شرط باطل بودن عقد نکاح و همچنین عدم وقوع نزدیکی است. باید به این نکته اشاره شود، اگر زن نسبت به فساد نکاح اطلاعی نداشته باشد و نزدیکی صورت بگیرد، وی مستحق دریافت مهرالمثل است.

با توجه به این که زوجین می توانند، پس از عقد ازدواج دائم در مورد مهریه به توافق برسند، به موجب ماده 1088 قانون مدنی: "اگر یکی از زوجین قبل از تعیین مهر و قبل از نزدیکی بمیرد، زن، مستحق هیچ گونه مهری نیست." بنابراین در این حالت، مرد وظیفه ای در خصوص پرداخت مهریه ندارد، اما اگر میان زوجین، رابطه زناشویی شکل گرفته باشد، زن، مستحق مهر المثل است.

بر اساس ماده 1101 قانون مدنی، هرگاه نکاح میان زوجین، به دلیلی فسخ شود و رابطه زناشویی هم میان آن ها انجام نشده باشد ، زن، مستحق دریافت مهریه نخواهد بود؛ فقط در حالت وجود "عنن " در مرد یا ناتوانی از انجام رابطه زناشویی از سوی وی، زن در صورتی که بخواهد نکاح را فسخ کند، مستحق دریافت نصف مهریه است.

شرایط عدم تعلق کامل مهریه به زن

در بخش قبل، موارد عدم تعلق مهریه به زن و معافیت مرد از پرداخت آن را بیان کردیم. در این بخش قصد داریم، شرایط عدم تعلق کامل مهریه به زن​ را توضیح دهیم. در این شرایط، زن نمی تواند مهریه خود را به طور کامل دریافت کند و به طور جزئی نیز از دریافت این حق محروم می گردد. این شرایط عبارتند از: 

یکی از شرایط عدم تعلق کامل مهریه به زن، طلاق قبل از رابطه زناشویی است. به موجب ماده 1092 قانون مدنی: "هر گاه شوهر، قبل از نزدیکی، زن خود را طلاق دهد، زن مستحق نصف مهر خواهد بود و اگر شوهر بیش از نصف مهر را قبلا داده باشد، حق دارد، مازاد از نصف را عینا یا مثلا یا قیمتا استرداد کند." البته، اگر مرد، زن را طلاق ندهد، زن حتی قبل از رابطه زناشویی، مستحق تمام مهریه است.

یکی دیگر از شرایط عدم تعلق کامل مهریه به زن، طلاق خلع و یا مبارات می باشد. به موجب ماده 1146 قانون مدنی، طلاق خلع به درخواست زن و به دلیل کراهت از مرد و با پرداخت مالی یا بخشی از مهریه صورت می گیرد و همچنین، در طلاق مبارات، زن قسمتی از مهریه خود را بذل یا بخشش می کند تا از شوهر جدا شود. به همین دلیل، عدم استحقاق زن نسبت به این مقدار از مهریه به تقاضای خود زن است، نه اینکه مرد از پرداخت مهریه معاف می باشد . به همین دلیل، زن هر موقع بخواهد می تواند مهریه را مطالبه کند.

نکته ای که باید تصریح شود، این است که عموما، اشخاص فکر می کنند که مهریه همسر دوم به زن تعلق نمی گیرد و یا اینکه به عنوان مثال، رابطه نامشروع زن، از شرایط عدم دادن مهریه به زن است و سبب معافیت مرد از پرداخت مهریه بوده و از موارد عدم تعلق مهریه به زن است، اما لازم است گفته شود که هرچند، برقراری رابطه نامشروع توسط زن، جرم است و قابل رسیدگی می باشد، اما ارتباطی به مهریه ندارد. همچنین، عدم تمکین زن یا نشوز او نیز مانعی برای استحقاق مهریه نیست و در صورت عدم انجام وظایف زناشویی، زن، صرفا مستحق دریافت نفقه نخواهد بود.

ترفندهای ندادن مهریه

در بخش های پیشین مقاله موارد عدم تعلق مهریه به زن، معافیت مرد از پرداخت​ آن و نیز در چه شرایطی مهریه به زن تعلق نمیگیرد، را مورد بررسی قرار دادیم. در این میان، ممکن است که این سوال برای برخی افراد مطرح شود که ترفندهای ندادن مهریه شامل چه مواردی است و افراد، چگونه می توانند از دادن مهریه خودداری نمایند؟

در پاسخ به این پرسش می بایست بیان نمود که از جمله ترفندهای ندادن مهریه، استفاده از راهکار های قانونی آن می باشد که از جمله آن می توان به فسخ نکاح قبل از نزدیکی (مطابق با ماده 1101 قانون مدنی)، فوت یکی از زوجین قبل از تعیین مهر و نزدیکی (مطابق با ماده 1088 قانون مدنی) و نیز، باطل بودن نکاح قبل از وقوع نزدیکی (مطابق با ماده 1098 قانونی مدنی) اشاره نمود.

از جمله دیگر ترفندهای ندادن مهریه، انتقال اموال زوج به دیگران می باشد. البته توجه به این نکته ضروری است که از آن جایی که انتقال اموال توسط زوج به سایرین به منظور ندادن مهریه، در حکم معامله صوری می باشد، زوجه می تواند با اثبات صوری بودن معاملات، ابطال آن را از دادگاه تقاضا نماید.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد موارد عدم تعلق مهریه به زن ، در کانال تلگرام حقوق خانواده عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون موارد عدم تعلق مهریه به زن پاسخ دهند .