در علم حقوق ، دلیل به هر وسیله ای گفته می شود که در قانون پیش بینی شده و در مراجع قضایی با نشان دادن امری ، سبب اقناع وجدان دادرس می شود . به موجب ماده 194 قانون آیین دادرسی مدنی ، دلیل تعریف شده است که به موجب آن ، " دلیل عبارت از امری است که اصحاب دعوا برای اثبات یا دفاع از دعوا به آن استناد می نمایند " . اما دلیل ارائه شده به دادگاه ، دارای ویژگی هایی است که مفهوم دلیل را به خوبی نشان می دهد . به همین مناسبت ، برای شناخت بهتر از مفهوم دلیل ، قصد داریم ویژگی های دلیل در حقوق را مورد بررسی قرار بدهیم . به همین دلیل به بررسی دلیل و باور درونی دادرس ، دلیل و واقعیت ، شمار ادله و ارزش ادله خواهیم پرداخت .

دلیل و باور درونی دادرس

اگر چه دلیل معمولا باید موجب اقناع وجدان دادرس شود ، اما در مواردی مانند اقرار یا سوگند ، دادرس به دستور قانون و صرف نظر از باور درونی خود ، مکلف به واقع شمردن مقربه یا موضوع سوگند است . پس برای نمونه ، اگر خوانده دعوا ، اقرار نماید که به خواهان مدیون است ، دادگاه باید این اقرار را بپذیرد ؛ حتی اگر باور درونی به مدیون بودن خوانده نداشته باشد ؛ چرا که به حکم قانون ، اقرار جانشین باور درونی دادرس محسوب می شود . برای آشنایی با اینکه دلیل چیست و اهمیت آن در قانون آیین دادرسی مدنی کلیک کنید .

دلیل و واقعیت

درست است که مفهوم دلیل ، نمایاندن و پیدا کردن واقعیت را در بر دارد ؛ اما با این وجود ، واقعیتی که با دلیل نمایان می شود ، می تواند با واقعیت امور به گونه ای که بروز نموده یا وجود دارد ، منطبق نباشد . در حقیقت همواره این احتمال وجود دارد که با ارائه دلیل ، امری واقعی نشان داده شود ، در حالیکه این گونه نیست . برای نمونه هرگاه دارنده سفته ای ، وجه سفته را دریافت کرده باشد و لیکن لاشه سفته را به صادر کننده پس نداده باشد ، می تواند با استناد به همان سفته علیه صادر کننده سفته اقامه دعوای مطالبه وجه سفته کند و با این دلیل ، بدهکار بودن صادر کننده را ثابت نماید . در حالی که واقعیت امر چیز دیگری است . بنابراین ، نمی توان گفت دلیل برای ایجاد اعتقاد به وصول حقیقت است ؛ بلکه باید گفت دلیل برای واقعی نشان دادن امر مورد ادعاست . برای آشنایی با قانون آیین دادرسی مدنی و آیین دادرسی مدنی کلیک کنید .

 

شمار ادله

هرچند در تهیه ، تدارک و ارائه دلیل ، اقناع وجدان دادرس یعنی ایجاد باور درونی در او مورد نظر است ، اما در نظام حقوقی ایران ، راه ها و روش هایی که ممکن است به وسیله آنها وجدان دادرس اقناع شود ، شمارش شده است . بنابراین ، هرگاه وسیله ای به عنوان دلیل ارائه می شود ، باید جزء یکی از ادله اثبات دعوا که در قانون شمارش شده است باشد . بر اساس قانون ، ادله اثبات کننده یک دعوا عبارتند از : اقرار ، سند ، گواهی ، سوگند ، اماره ، تحقیق محلی ، معاینه محل و کارشناسی . بنابراین ، برای نمونه ضبط صوت و لوح فشرده دلیل به شمار نمی آید و صدا و تصویری که بر روی آن ضبط شده است ، به خودی خود نمی تواند ادعا را در دعاوی حقوقی ثابت نماید ؛ چرا که بر اساس قانون جزء هیچیک از وسایل و ادله اثبات ادعا نیستند . برای آشنایی با ادله اثبات دعوا کلیک کنید .

ارزش ادله

در برخی موارد ، ارزش ادله در قانون مورد پیش بینی قرار گرفته است . در این گونه موارد ، هرگاه امر مورد ادعا از جمله اموری باشد که بر اساس قانون با دلایل خاصی ثابت می شوند ، تنها در صورت ارائه آن دلیل است که دادرس قانونا می تواند بر اساس آن دلیل حکم صادر نماید . برای نمونه ، ادعای مالکیت نسبت به اموال غیر منقول ثبت شده ، در دادگاه ها و ادارات ، تنها با ارائه سند رسمی مالکیت می تواند اثبات شود . پس اگر مدعی مالکیت چنین ملکی ، سند رسمی آن را ارائه نمود ، دادگاه باید او را مالک بداند و تنها با ارائه سند مالکیت است که دادگاه می تواند او را مالک بداند . برای آشنایی با اقسام دلیل در آیین دادرسی مدنی و ارزش ادله در آیین دادرسی مدنی کلیک کنید .

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد ویژگی های دلیل در حقوق و ادله اثبات دعوا به کانال تلگرام آیین دادرسی و ادله اثبات دعوا مراجعه کنید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون ویژگی های دلیل در حقوق و ادله اثبات دعوا پاسخ دهند .

 

 

---

نظرات کاربران