مجنون در حقوق یعنی چه

مجنون در حقوق، کسی است که از قوای مغزی سالمی برخوردار نبوده و فاقد درک و شعور، نسبت به مسائل درونی و بیرونی خود و دیگری است. مجنون دائمی و مجنون ادواری، انواع مجنون در قانون مدنی هستند که اعمال حقوقی مجنون دائمی، همیشه باطل و اعمال حقوقی مجنون ادواری، یعنی شخصی که برخی اوقات در حالت جنون و برخی اوقات در حالت افاقه و بهبودی می باشد، صرفا در حالت جنون، باطل است.

بر اساس قانون مدنی، برخی از اشخاص، تحت عنوان "محجور" شناخته می شوند؛ به این معنا که توانایی و قابلیت اداره تمام یا بخشی از امور مالی و غیر مالی خود را ندارند و به همین دلیل، باید حمایت هایی از آن ها به عمل آید تا کمترین ضرر به حقوق و منافع آن ها از طریق حجر، وارد گردد.

 انواع محجوران را بر اساس قانون مدنی، می توان به اشخاص صغیر، اشخاص سفیه و اشخاص مجنون تقسیم بندی نمود. شخص مجنون، از جمله محجورانی است که قواعد حقوقی خاصی بر اعمال حقوقی و معاملات او حاکم بوده و معامله با او می تواند دیگری را در معرض آثار حقوقی ویژه ای قرار دهد. 

از این رو، در این مقاله، قصد داریم به طور اختصاصی، این دسته از محجوران، یعنی، اشخاص دارای جنون را بررسی کرده و بگوییم که مجنون در حقوق کیست، انواع مجنون در قانون کدام اند و مقصود از شخصی که دارای جنون ادواری می باشد، چه کسی است؛ سپس، حکم اعمال حقوقی این دسته از محجوران را توضیح دهیم.

مجنون در حقوق یعنی چه

احتمالا، اکثر افراد، حداقل یک بار، اصطلاح مجنون را شنیده اند و با معنای لغوی و عرفی آن آشنا هستند؛ در عرف، مجنون را مساوی با دیوانه، در نظر می گیرند. اما، آنچه در این قسمت از مقاله قصد بررسی کردن آن را داریم، معنای مجنون در حقوق است، به عبارتی، قصد داریم بگوییم مجنون در حقوق کیست و پس از پاسخ به این پرسش، در قسمت بعد، انواع مجنون در قانون مدنی را نام برده و توضیح دهیم.

ماده 1211 قانون مدنی، در خصوص محجوریت مجنون، مقرر می دارد: " جنون به هر درجه که باشد، موجب حجر است." مستند به همین ماده، می توان گفت، شخصی که دارای یکی از انواع جنون در قانون است، محجور بوده و باید، قواعد حجر را در خصوص اعمال حقوقی وی، اعم از مالی و غیر مالی، اعمال و جاری کرد.

انواع مجنون در قانون

پس از توضیح در این باره که مجنون در حقوق کیست، در این بخش از مقاله، قصد داریم، انواع مجنون در قانون را مورد بررسی قرار دهیم و نکات حقوقی مربوط به هریک از انواع آن را بگوییم. بر اساس قانون مدنی، انواع مجنون در قانون، به شرح زیر هستند:

مجنون ادواری: مجنون ادواری، به شخصی گفته می شود که گاهی در حالت جنون یا دیوانگی به سر می برد و گاهی هم رفتارهای عاقلانه انجام می دهد. به زمان هایی که شخص دارای جنون ادواری، در حالت بهبود است، دوره افاقه می گویند.

مجنون دائمی: مجنون اطباقی یا دائمی، به مجانینی گفته می شود که همواره و همیشه، در حالت جنون به سر می برند و به طور کلی، فاقد قوه تعقل می باشند؛ بر خلاف مجنون ادواری که گاهی حالت افاقه( بهبودی از جنون ) پیدا می کنند، جنون این دسته از انواع مجنون در قانون، مستمر است . 

شایان ذکر است، زمانی که جنون شخص، متصل به زمان صغر ( کودکی ) است، به این معنا که وی، پیش از رسیدن به سن بلوغ، دچار حالت جنون شده و در حالتی بالغ شده که مجنون بوده؛ به حکم قانون مدنی، اگر ولی خاص ( اعم از پدر، جد پدری و وصی منصوب از جانب جد پدری) داشته باشد، دادگاه برای او قیم تعیین نمی کند؛ اما در جنونی که متصل به زمان صغر نیست، یعنی شخص پس از اینکه به سن بلوغ رسیده، مجنون شده، چون از ولایت قهری پدر و جد پدری خود خارج گردیده، دادگاه برای حمایت از وی، اقدام به تعیین قیم می نماید.

مجنون ادواری کیست

همانطور که در قسمت قبل، توضیح دادیم، در قانون مدنی، دو نوع مجنون، پیش بینی شده است که یکی از آن ها، مجنون ادواری می باشد؛ لذا در این قسمت از مقاله قصد داریم، به این پرسش پاسخ دهیم که از منظر قانون، مجنون ادواری کیست و چه ویژگی ها و شرایطی دارد.

ادوار، جمع دوره است و مقصود از مجنون ادواری، مجنونی است که به صورت دوره ای و نه دائم، دارای حالت جنون می باشد و در این دوره ها، قوای عقلی او، به درستی کار نمی کند. هنگامی که شخص مجنون، در دوره افاقه است، شخصی عادی محسوب می گردد و به او، محجور، نمی گویند.

اعمال حقوقی مجنون

در قسمت های قبل، توضیح دادیم که مجنون در حقوق کیست و انواع مجنون در قانون مدنی، کدام است. در این بخش از مقاله، قصد داریم، در خصوص حکم اعمال حقوقی انجام شده توسط مجنون، اعم از مجنون دائمی و ادواری، صحبت کنیم که به شرح زیر می باشد:

حکم اعمال حقوقی مجنون دائمی: با توجه به اینکه یکی از ارکان اصلی تمامی عقود و معاملات، داشتن اهلیت قانونی یعنی، برخورداری از عقل، بلوغ و رشید بودن است و مجنون دائمی، فاقد قوه تعقل است، حکم اعمال حقوقی وی، همواره بطلان می باشد.

حکم اعمال حقوقی مجنون ادواری: از آنجا که مجنون ادواری، در دوره هایی، دارای حالت جنون و در دوره هایی، دارای حالت افاقه است، حکم اعمال حقوقی وی در دوره های جنون، بطلان و در دوره های افاقه و بهبودی، صحت و نفوذ می باشد. در هر حالت، هم مجنون دائمی و هم مجنون ادواری در دوره های جنون، برای انجام اعمال حقوقی، نیازمند اقدام ولی قانونی یا قیم خود هستند.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد مجنون در حقوق در کانال تلگرام موضوعات حقوقی عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون مجنون در حقوق پاسخ دهند.