موارد رد دادرس در امور حقوقی یا مدنی، اموری نظیر قرابت نسبی یا سببی دادرس، با هر یک از اصحاب دعوا، تا درجه سوم از هر طبقه می باشد که پذیرش ایراد، سبب رسیدگی به پرونده، توسط دادرس دیگر و صدور قرار امتناع از رسیدگی شود، می باشد. زمان ایراد رد دادرس، تا پایان اولین جلسه رسیدگی بوده، مگر اینکه، سبب ایراد، بعدا حادث شود. 

نخستین وظیفه ای که قاضی صادر کننده رای دارد، این است که عدالت را در خصوص طرفین رعایت کند. اما در برخی از موارد، به دلایلی، عدالت قاضی در معرض تردید قرار می گیرد. به عنوان مثال، در صورتی که قاضی دارای رابطه خویشاوندی با یکی از طرفین دعوا باشد، حتی اگر عدالت را رعایت کند و این رابطه را نادیده بگیرد، باز هم ممکن است این تصور ایجاد شود که او نمی تواند به درستی حکم بدهد.

به همین دلیل، در قانون آیین دادرسی مدنی، مواردی پیش بینی شده است که در صورت وجود این موارد، قاضی باید، قرار امتناع از رسیدگی صادر کرده و به دعوا رسیدگی نکند در غیر این صورت، خواهان یا خوانده، حسب مورد، می توانند، نسبت به طرح ایراد رد دادرس، در مهلت قانونی و زمان طرح ایراد رد دادرس، اقدام نمایند که این امر، مستلزم اطلاع از موارد ایراد رد دادرس در امور حقوقی و زمان طرح آن است.

از این رو، در مقاله حاضر، قصد داریم توضیح دهیم که ایراد رد دادرس در امور حقوقی چیست و موارد آن، بر اساس قانون آیین دادرسی مدنی، در امور حقوقی و مدنی، چه هستند. در آخر نیز به این پرسش که آیا قاضی مشاور زن نیز مشمول مقررات رد دادرس می شود؟ پاسخ داده شده است. علاقمندان به کسب اطلاعات بیشتر در خصوص این موضوع می توانند، در ادامه مقاله، همراه ما باشند.

جهات رد دادرس در امور مدنی

در برخی از موقعیت ها، در پرونده های حقوقی، این شک و گمان، برای طرفین دعوا مطرح می شود که قاضی، دارای نفع شخصی مادی یا معنوی، در دعوایی است که به آن رسیدگی می کند یا عواملی وجود دارند که دادرسی عادلانه را مختل می کنند. به همین دلیل، در قانون، مواردی پیش بینی شده است که در صورت وجود آن ها، قاضی باید، از رسیدگی خودداری کرده و قرار امتناع از رسیدگی را صادر نماید.

بر اساس ماده 92 قانون آیین دادرسی مدنی، "در مورد ماده 91، دادرس، پس از صدور قرار امتناع از رسیدگی، با ذکر جهت، رسیدگی نسبت به پرونده را به دادرس یا دادرسان دیگر دادگاه، محول می کند. چنانچه دادگاه، فاقد دادرس به تعداد کافی باشد، پرونده را برای تکمیل دادرسان یا ارجاع به شعبه دیگر نزد رئیس شعبه اول می فرستد و در صورتی که دادگاه فاقد شعبه دیگر باشد، پرونده را به نزدیکترین دادگاه هم عرض، ارسال می کند."

در ماده 91 قانون آیین دادرسی مدنی، به این پرسش که ایراد رد دادرس چیست پاسخ داده شده و موارد رد دادرس در امور حقوقی پیش بینی شده است که در بخش بعدی مقاله، در خصوص آن ها، توضیح خواهیم داد. اما، چنانچه هریک از موارد مطروحه در ماده 91 وجود داشته باشد و قاضی، بر اساس آن چه در ماده 92 قانون آیین دادرسی مدنی، آمده، اقدام به صدور قرار امتناع از رسیدگی نکند، هر یک از طرفین دعوا (اعم از خواهان و خوانده) نیز می تواند، نسبت به طرح ایراد رد دادرس، اقدام کنند.

مستفاد از ماده 87 قانون آیین دادرسی مدنی، زمان ایراد رد دادرس، تا پایان اولین جلسه رسیدگی است، مگر اینکه سبب طرح ایراد، بعدا حادث شود یا طرفین، بعدا، نسبت به وجود موارد رد دادرس، مطلع گردند؛ که در این صورت، زمان ایراد رد دادرس، به محض اطلاع خواهد بود.

جهات رد دادرس در امور مدنی

در برخی از موقعیت ها، در پرونده های حقوقی، این شک و گمان، برای طرفین دعوا مطرح می شود که قاضی، دارای نفع شخصی مادی یا معنوی، در دعوایی است که به آن رسیدگی می کند یا عواملی وجود دارند که دادرسی عادلانه را مختل می کنند. به همین دلیل، در قانون، مواردی پیش بینی شده است که در صورت وجود آن ها، قاضی باید، از رسیدگی خودداری کرده و قرار امتناع از رسیدگی را صادر نماید.

بر اساس ماده 92 قانون آیین دادرسی مدنی، "در مورد ماده 91، دادرس، پس از صدور قرار امتناع از رسیدگی، با ذکر جهت، رسیدگی نسبت به پرونده را به دادرس یا دادرسان دیگر دادگاه، محول می کند. چنانچه دادگاه، فاقد دادرس به تعداد کافی باشد، پرونده را برای تکمیل دادرسان یا ارجاع به شعبه دیگر نزد رئیس شعبه اول می فرستد و در صورتی که دادگاه فاقد شعبه دیگر باشد، پرونده را به نزدیکترین دادگاه هم عرض، ارسال می کند."

در ماده 91 قانون آیین دادرسی مدنی، به این پرسش که ایراد رد دادرس چیست پاسخ داده شده و موارد رد دادرس در امور حقوقی پیش بینی شده است که در بخش بعدی مقاله، در خصوص آن ها، توضیح خواهیم داد. اما، چنانچه هریک از موارد مطروحه در ماده 91 وجود داشته باشد و قاضی، بر اساس آن چه در ماده 92 قانون آیین دادرسی مدنی، آمده، اقدام به صدور قرار امتناع از رسیدگی نکند، هر یک از طرفین دعوا (اعم از خواهان و خوانده) نیز می تواند، نسبت به طرح ایراد رد دادرس، اقدام کنند.

مستفاد از ماده 87 قانون آیین دادرسی مدنی، زمان ایراد رد دادرس، تا پایان اولین جلسه رسیدگی است، مگر اینکه سبب طرح ایراد، بعدا حادث شود یا طرفین، بعدا، نسبت به وجود موارد رد دادرس، مطلع گردند؛ که در این صورت، زمان ایراد رد دادرس، به محض اطلاع خواهد بود.

جهات رد دادرس در امور مدنی

در برخی از موقعیت ها، در پرونده های حقوقی، این شک و گمان، برای طرفین دعوا مطرح می شود که قاضی، دارای نفع شخصی مادی یا معنوی، در دعوایی است که به آن رسیدگی می کند یا عواملی وجود دارند که دادرسی عادلانه را مختل می کنند. به همین دلیل، در قانون، مواردی پیش بینی شده است که در صورت وجود آن ها، قاضی باید، از رسیدگی خودداری کرده و قرار امتناع از رسیدگی را صادر نماید.

بر اساس ماده 92 قانون آیین دادرسی مدنی، "در مورد ماده 91، دادرس، پس از صدور قرار امتناع از رسیدگی، با ذکر جهت، رسیدگی نسبت به پرونده را به دادرس یا دادرسان دیگر دادگاه، محول می کند. چنانچه دادگاه، فاقد دادرس به تعداد کافی باشد، پرونده را برای تکمیل دادرسان یا ارجاع به شعبه دیگر نزد رئیس شعبه اول می فرستد و در صورتی که دادگاه فاقد شعبه دیگر باشد، پرونده را به نزدیکترین دادگاه هم عرض، ارسال می کند."

در ماده 91 قانون آیین دادرسی مدنی، به این پرسش که ایراد رد دادرس چیست پاسخ داده شده و موارد رد دادرس در امور حقوقی پیش بینی شده است که در بخش بعدی مقاله، در خصوص آن ها، توضیح خواهیم داد. اما، چنانچه هریک از موارد مطروحه در ماده 91 وجود داشته باشد و قاضی، بر اساس آن چه در ماده 92 قانون آیین دادرسی مدنی، آمده، اقدام به صدور قرار امتناع از رسیدگی نکند، هر یک از طرفین دعوا (اعم از خواهان و خوانده) نیز می تواند، نسبت به طرح ایراد رد دادرس، اقدام کنند.

مستفاد از ماده 87 قانون آیین دادرسی مدنی، زمان ایراد رد دادرس، تا پایان اولین جلسه رسیدگی است، مگر اینکه سبب طرح ایراد، بعدا حادث شود یا طرفین، بعدا، نسبت به وجود موارد رد دادرس، مطلع گردند؛ که در این صورت، زمان ایراد رد دادرس، به محض اطلاع خواهد بود.

آیا قاضی مشاور زن نیز مشمول مقررات رد دادرس می شود؟

در رابطه با این موضوع که آیا قانون رد دادرسی مشمول قاضی مشاور خانم هم می شود یا خیر اختلاف نظراتی همواره مطرح بوده است. وفق ماده 2 قانون حمایت از خانواده مصوب 1391 قانون گذار از لفظ قاضی مشاور استفاده کرده است، در این خصوص نظریه برخی مراجع قضایی بر این بود که منظور قانونگذار از لفظ قاضی مشاور متفاوت از عنوان دادرس است.

از آن جا که عنوان دادرس به شخصی اطلاق می گردد که در پرونده رای صادر می کند بنابراین موارد رد دادرس مشمول قاضی مشاور خانم نمی شود در مقابل نیز عده ای مخالف بوده و بر این باور بودند که عناون دادرس لفظی عام بوده و مشمول تمام قضات می گردد. از این رو نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه به شرح ذیل به این پرسش که آیا قاضی مشاور زن نیز مشمول مقررات رد دادرس می شود؟ پاسخ داده است: 

با توجه به ماده ۲ قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱ که مقرر می دارد که "...قاضی انشاکننده رای باید در دادنامه به نظر قاضی مشاور اشاره و چنانچه با نظر وی مخالف باشد، با ذکر دلیل نظریه وی را رد کند" و با عنایت به اینکه قاضی مشاور خانواده نیز «قاضی» در معنای عام آن است که معادل «دادرس» در معنای عام آن می باشد و این اصطلاح در ماده ۹۱ قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی مصوب ۱۳۷۹ نیز در همین معنا به کار رفته است، بنابراین قاضی مشاور دادگاه خانواده نیز مشمول جهات رد موضوع ماده اخیر الذکر می‌ باشد."

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص موارد رد دادرس در امور حقوقی در کانال تلگرام آیین دادرسی و ادله اثبات دعوا عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون موارد رد دادرس در امور حقوقی پاسخ دهند.