انواع صلاحیت در امور کیفری

در این مقاله به بررسی صلاحیت در امور کیفری می پردازیم . 

صلاحیت در حقوق به معنای شایستگی و توانایی یک مرجع کیفری در رسیدگی به جرمی دارد که این صلاحیت را از قانون دریافت کرده است به عبارتی قانون گذار در قانون مشخص کرده است که هر دعوی و جرم کیفری باید در کدام دادگاه بررسی شود و صلاحیت رسیدگی و صدور رای برای آن را دارد . این موضوع در قانون از جمله قواعد آمره محسوب می شود و به همین دلیل قاضی ، دادستان و یا طرفین دعوی نمی توانند به میل و اختیار خود آن را تغییر بدهند . صلاحیت در امور کیفری به 4 نوع تقسیم می شود که برای آگاهی از انواع آن در این مقاله به بررسی انواع صلاحیت در امور کیفری از جمله صلاحیت ذاتی در امور کیفری ، صلاحیت شخصی در امور کیفری ، صلاحیت محلی در امور کیفری و صلاحیت اضافی در امور کیفری می پردازیم . 

صلاحیت ذاتی در امور کیفری

اولین نوع از انواع صلاحیت کیفری صلاحیت ذاتی است که با توجه به معیارهایی مانند نوع جرم ، نوع مجازات و یا میزان مجازات تعیین می شود . در واقع صلاحیت ذاتی در امور کیفری به صلاحیتی گفته می شود که قانون گذار به اعتبار نوع جرم یا نوع یا میزان مجازات برای مراجع کیفری در نظر گرفته است . برای مثال ، قانونگذار در ماده 302 قانون آیین دادرسی کیفری ، صلاحیت دادگاه کیفری یک با توجه به هر سه مولفه نوع جرم ، نوع مجازات و میزان مجازات تعیین شده است و آمده است که صلاحیت این دادگاه شامل جرائم سیاسی و مطبوعاتی ( نوع جرم ) ، جرائم با مجازات سلب حیات ، حبس ابد و قطع عضو ( نوع مجازات ) و جرائم با مجازات نصف دیه کامل یا بیش از آن و تعزیر درجه سه و بالاتر ( میزان مجازات ) است . در مقابل ، ماده 303 همین قانون ، صلاحیت دادگاه انقلاب را تنها با توجه به مولفه نوع جرم ( جرائم علیه امنیت داخلی و خارجی ) تعین کرده است و توجهی به دو مولفه دیگر نداشته است . 

صلاحیت شخصی در امور کیفری

دومین نوع صلاحیت کیفری ، صلاحیت شخصی است که قانون گذار آن را به اعتبار سن یا سمت مرتکب و یا موقعیت عرفی و اجتماعی او برای برخی از مراجع کیفری پیش بینی کرده است . صلاحیت شخصی در امور کیفری بیشتر جنبه حمایتی دارد . برای مثال ، قانون گذار در تعیین صلاحیت دادگاه اطفال و نوجوانان در ماده 304 قانون آیین دادرسی کیفری به معیار سن توجه کرده است و رسیدگی به تمام جرایم اطفال و نوجوانان کمتر از 18 سال تمام شمسی را در صلاحیت دادگاه اطفال و نوجوانان قرار داده است . بنابراین می توان گفت در صلاحیت شخصی از سه معیار سن مرتکب ، سمت مرتکب و موقعیت اجتماعی مرتکب استفاده می شود . 

صلاحیت محلی در امور کیفری

صلاحیت محلی ، به عنوان یکی از انواع صلاحیت در امور کیفری ، صلاحیتی است که به اعتبار محل وقوع جرم برای مراجع کیفری پیش بینی شده است به همین دلیل می توان گفت در اصل رسیدگی به یک جرم در صلاحیت دادگاه یا دادسرایی است که جرم در حوزه قضایی آن رخ داده است . البته صلاحیت محلی استثنائاتی هم دارد که باعث محدودیت دامنه این صلاحیت می شود و در جهت افزایش کارایی دستگاه قضایی و رسیدگی مطلوب به دعاوی کیفری در نظر گرفت شده اند که در مقاله استثنائات صلاحیت محلی در امور کیفری به آن پرداخته شده است . 

صلاحیت اضافی در امور کیفری

صلاحیت اضافی به عنوان یک از انواع صلاحیت در امور کیفری ، صلاحیتی است که قانون گذار به اعتبار ارتکاب جرائم متعدد در حوزه های گوناگون به وسیله یک شخص و یا مشارکت یا معاونت دو یا چند نفر در جرم واحد برای مراجع کیفری در ماده 310 قانون آیین دادرسی کیفری پیش بینی کرده است . اعمال صلاحیت اضافی باید به طور حتم با رعایت مقررات صلاحیت ذاتی باشد . 

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد صلاحیت در امور کیفری به کانال تلگرام آیین دادرسی و ادله اثبات دعوا مراجعه کنید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون صلاحیت در امور کیفری پاسخ دهند .

منبع : آیین دادرسی کیفری / هادی رستمی