قصاص یکی از چهار مجازات اصلی که در قانون مجازات اسلامی بیان شده است می باشد که مقام قضایی بسته به نوع جرمی که رخ می دهد مجازات مرتکب را تعیین می کند که یک از این مجازات ها مجازات قصاص است . قصاص در لغت به معنای مجازات ، کیفری همسنگ جرم می باشد که به دو نوع قصاص نفس و قصاص عضو تقسیم می گردد . قصاص عضو زمانی که جنایت عمدی بر عضو وارد شود اعمال می گردد و جنایت عمدی بر عضو یعنی هر آسیب کمتر از قتل مانند قطع عضو ، جرح و صدمه های که به منافع اعضا وارد می شود که باید مرتکب از انجام این عمل عمد و آگاهی داشته باشد موجب مجازات قصاص عضو است و در صورتی که مرتکب از انجام این عمل قصد و عمدی نداشته باشد باید دیه پرداخت نماید . مجازات قصاص نفس زمانی اعمال و اجرا می شود که جنایتی بر نفس یا جان محقق شود یعنی جنایت یا عمل صورت گرفته منجر به مرگ شود که قصاص نفس و شرایط اعمال آن در قانون بیان شده است و در صورتی که اولیای دم یا صاحبان حق قصاص از فرد قاتل شکایت نمایند و یا دادستان جرم را اعلام کند رسیدگی و تحقیقات در خصوص پرونده در دادسرا آغاز می شود و درصورتی که تقصیر متهم ثابت شود پرونده با صدور کیفرخواست به دادگاه های کیفری ارسال می شود و زمانی که دادگاه حکم قصاص فرد را صادر کند و شرایط اعمال آن وجود داشته باشد باید قصاص اجرا شود که اجرای قصاص نفس و نحوه اجرای قصاص نفس در مواد 436 الی 438 قانون مجازات اسلامی بیان شده است . به همین دلیل در این مقاله به بررسی قصاص نفس و شرایط اعمال آن می پردازیم . 

اجرای قصاص نفس

صاحب قصاص نفس یا همان اولیای دم ورثه مقتول هستند که می توانند قصاص قاتل را بخواهند و یا از قاتل گذشت کنند و یا با مصالحه با دریافت دیه و غیره از قصاص منصرف گردند اما در صورتی که اولیای دم اجرای قصاص را بخواهند مجرم بعد از صدور حکم محکومیت او اجرا می گردد قصاص نفس یا اعدام باید بر طبق شرایط بیان شده در قانون اعمال شود همچنان که در ماده 436 قانون مجازات اسلامی بیان شده است قصاص نفس تنها به شیوه های متعارفی که کمترین آزار را به فرد قاتل می رساند جایز است و بر همین اساس بر طبق ماده 437 این قانون در صورتی که قاتل زن بارداری باشد و محکوم به قصاص باشد باید تا زمان حمل طفل برای اجرای حکم قصاص صبر کنند و اگر بعد از به دنیا امدن طفل نیز امکان از بین رفتن طفل یا ترس آیا بیم از بین رفتن طفل باشد تا زمانی که حیات طفل محفوظ بماند قصاص به تاخیر می افتد . 
لازم به ذکر است که گاهی حکم اعدام با اقامه دعوی از طرف دادستان نیز صادر می شود و جرم غیر قابل بخشش است .

حتما بخوانید: قصاص مسلمان در برابر کافر

موارد اجرای حکم قصاص

برای اجرای حکم قصاص نفس در جهت قصاص همسر قاتل یا هر شخص دیگری که مرتکب قتل شده است، بر اساس ماده 438 قانون مجازات اسلامی باید موارد زیر رعایت شود . قانونگذار نحوه اجرا و شرایط قصاص نفس را در قانون بیان کرده است به دلیل آن که برقراری عدالت و نظم در جامعه و دیگر اینکه حیات و زندگی هر فرد بسیار با ارزش است و هر کس که موجب سلب حیات دیگری شود مستوجب قصاص نفس یا اعدام است که باید اجرای این مجازات بر طبق قانون صورت پذیرد که در ذیل برخی از موارد بیان شده است : 

 

- اگر بعد از اجرای قصاص نفس یا اعدام ، قاتل زنده بماند ، حق قصاص کردن برای ولی دم یا صاحب حق قصاص محفوظ است به عبارت دیگر می توانند دوباره قصاص قاتل را بخواهند . 

 

- اگر قاتل را به گونه ای که جایز و صحیح نیست قصاص کرده باشند و در این صورت قاتل آسیب ببیند و شرایط قصاص عضو وجود داشته باشد .

 به عنوان مثال : اگر ترس تلف ولی دم مقتول وجود نداشته باشد ، قاتل حق قصاص عضو ولی دم را دارد و حق قصاص نفس نیز برای ولی دم باقی است ولی قبل از اجرای قصاص نفس ، قاتل باید حق خود را بگیرد یعنی قصاص عضو ولی دم مقتول را بخواهد و یا مصالحه یا گذشت کند  اما اگر ولی دم نخواهد دوباره قاتل را قصاص کنند ، قاتل حق قصاص ولی دم مقتول را ندارد .

لازم به ذکر است که اگر قاتل برای فرار از قصاص نفس حاضر به گذشت ، مصالحه و گرفتن حق خود نشود با شکایت ولی دم از قاتل ، دادگاه مدت مناسبی را مشخص و به قاتل اعلام می کند تا ظرف مهلت مقرر به گذشت ، مصالحه یا مطالبه قصاص عضو اقدام کند . در صورت عدم اقدام او در این مدت ، ولی دم به تعزیر مقرر در قانون محکوم می شود و با مطالبه او قصاص نفس اجراء می گردد و حق قصاص عضو برای ورثه جانی ، محفوظ است . برای مشاهده سایر شرایط قصاص قاتل کلیک کنید .

 

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص اجرای قصاص نفس​ ، در کانال تلگرام حقوق کیفری عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون اجرای قصاص نفس​ پاسخ دهند .

 

 

 

---

نظرات کاربران