جرم سقط جنین و مجازات آن

 سقط جنین یعنی، از بین رفتن جنین، قبل از نمو کامل، در رحم مادر که این امر ممکن است، به دلایل مختلفی اتفاق افتاده و صورت گیرد. در صورتی که سقط جنین، به صورت عمدی، بدون داشتن مجوز قانونی و با فعل یا ترک فعلی که سبب از بین رفتن جنین می شود، صورت گیرد، جرم سقط جنین، محقق شده و مرتکب، با مجازات عمدی انداختن بچه، یعنی حبس و جزای نقدی و دیه، روبرو خواهد شد.

سقط جنین در لغت، به معنای از بین رفتن جنین در رحم مادر و پایان بارداری، بدین سبب است که این امر، یعنی سقط جنین، می تواند، به صورت عمدی، با هدف از بین بردن جنین یا به صورت غیر عمدی و به علت حادثه یا عوامل قهری، نظیر بیماری و تصادف، اتفاق افتد.

 سقط جنین عمدی، در اسلام گناه بوده و بسیار نکوهش شده و در قانون مجازات نیز به تبعیت از شرع، جرم انگاری گردیده و برای آن، مجازات پیش بینی شده است که مجازات بسیار سنگینی بوده و تنها، در برخی موارد استثنایی، بر مرتکب آن، اعمال نخواهد شد.

از این رو، در مقاله حاضر، قصد داریم، سقط جنین و انواع آن را بررسی کرده و بگوییم که مقصود از جرم سقط جنین چیست؛ سپس، مجازات انداختن عمدی بچه را در صورتی که مرتکب، پدر یا مادر باشد، توضیح داده و در خصوص جرم سقط جنین عمدی و حکم آن، همچنین، نحوه شکایت و رسیدگی به این جرم، در تمام مصادیق آن، اعم از عمدی یا غیر عمدی صحبت کنیم.

سقط جنین و انواع آن

برای پاسخ به این سوال که جرم سقط جنین چیست و مجازات انداختن عمدی بچه، چه می باشد؟ ابتدا باید، به بررسی مفهوم سقط جنین و همچنین، بررسی انواع آن پرداخت و سپس، به پرسش های مطروحه در خصوص این موضوع، نظیر اینکه جرم سقط جنین چیست و مجازات انداختن عمدی بچه، چه می باشد؟ پاسخ داد. سقط جنین یعنی، از بین رفتن جنین، قبل از نمو کامل در رحم مادر که این امر ممکن است، به دلایل مختلفی اتفاق افتاده و صورت گیرد و همین مساله، انواع سقط جنین را شکل می دهد که عبارتند از:

سقط جنین قانونی که با مجوز از دادگاه و ارائه نامه پزشکی قانونی و به علت وجود دلایلی نظیر ناهنجاری های غیر قابل درمان در جنین یا در خطر افتادن جان مادر، به علت حضور جنین، صورت می گیرد.

سقط جنین غیر قانونی یا عمدی که با انگیزه از بین بردن جنین و جلوگیری از تولد او و با سوء نیت و قصد، صورت می گیرد.

 سقط جنین غیر عمدی که به علت حوادث قهری یا غیر عمدی نظیر قرار گرفتن مادر باردار در معرض سیل و زلزله یا تصادف غیر عمدی، اتفاق می افتد.

در ادامه، توضیح خواهیم داد که در کدام یک از انواع سقط جنین، این عمل، جرم محسوب شده و سپس، در خصوص مجازات جرم سقط جنین یا در اصلاح عرفی، مجازات عمدی انداختن بچه، از منظر قانون، توضیح خواهیم داد.

جرم سقط جنین چیست؟

پس از بررسی سقط جنین و انواع آن، در این بخش از مقاله، قصد داریم تا توضیح دهیم که جرم سقط جنین چیست؟ برای پاسخ به این سوال، باید به قانون مجازات اسلامی، مراجعه نمود. این قانون، مستقیما، جرم سقط جنین را تعریف نکرده است، اما، با جمع بندی آنچه در این قانون، درباره مجازات اعمالی که سبب از بین رفتن جنین زن باردار می شود، آمده، در خصوص این پرسش که جرم سقط جنین چیست؟ می توان گفت:

نکته قابل توجه این که زمانی جرم سقط جنین محقق می شود که به واسطه فعل یا ترک فعل عمدی یا غیر عمدی، جنین زنده از رحم مادر، خارج نشود؛ ولی چنانچه آزار اذیت زن حامله و یا حتی ایراد ضرب جرح بر او، همچنین، فعل یا ترک فعل موثر بر حیات جنین، باعث وضع حمل قبل از موعد شود، ولی جنین زنده به دنیا بیاید و زنده بماند، جرم سقط جنین محقق نشده است.

مجازات سقط جنین

سقط جنین، زمانی مستوجب مجازات است که جرمی عمدی یا غیر عمدی رخ داده باشد؛ در واقع، زمانی که سقط جنین، جنبه درمانی داشته، نظیر زمانی که جان مادر در خطر بوده و یا جنین، بعد از تولد، دچار مشکل یا بیماری هایی مانند عقب افتادگی ذهنی بشود، با طی شدن مراحل قانونی، مجوز سقط جنین صادر می گردد و مجازاتی بر مرتکب سقط، اعمال نخواهد شد. اما، در سایر موارد، مجازات سقط جنین، اعمال می گردد که این مجازات، بسته به شرایط، به شرح زیر است:

مستفاد از ماده 715 قانون مجازات اسلامی، مجازات سقط جنین غیر عمدی، به واسطه بی‌ احتیاطی یا بی‌ مبالاتی یا عدم رعایت نظامات دولتی یا عدم مهارت راننده (‌اعم از وسائط نقلیه زمینی یا آبی یا هوایی) یا‌ متصدی وسیله موتوری، دیه و حبس از دو ماه تا یک سال است.

مستفاد از ماده 717 قانون مجازات اسلامی، مجازات سقط جنین، در جنایت بر مادر که سبب از بین رفتن جنین شود، دیه است و دیه بر مبنای مراحل رشد جنین که در قانون مجازات اسلامی، آمده، محاسبه می گردد.

مستفاد از ماده 622 قانون مجازات اسلامی، مجازات سقط جنین، در مواردی که سقط جنین، با وارد کردن ضربه یا اذیت و آزار زن حامله، محقق گردد؛ دیه و حبس از شش ماه تا یک سال و شش ماه است.

با توجه به آنچه در ماده 623 قانون مجازات آمده است، مجازات انداختن بچه، در مواردی که شخصی به واسطه دادن ادویه یا وسایل دیگری به زن باردار، موجب سقط جنین زن حامله شود، دیه و حبس از شش ماه تا یک سال خواهد بود.

همچنین، بر اساس ماده 623 قانون مجازات اسلامی، اگر شخصی، با علم و آگاهی و عمد، ادویه یا وسایلی را به زن حامله توصیه کند و بدین ترتیب، سبب سقط جنین شود، مجازات وی برای سقط جنین، دیه و حبس سه تا شش ماه خواهد بود.

مجازات سقط جنین، برای پزشک یا ماما و همچنین اشخاصی که وسایل سقط را فراهم می کنند و یا مباشرت به سقط می کنند نیز، حبس از دو تا پنج سال و هم چنین پرداخت دیه می باشد و برای پزشک و ماما، ابطال پروانه نیز به عنوان مجازات، انجام خواهد شد.
 

جرم سقط جنین عمدی و حکم آن

یکی از پرسش هایی که در خصوص مساله سقط جنین مطرح می گردد، این است که مقصود از جرم سقط جنین عمدی چیست و حکم مجازات انداختن عمدی بچه از منظر قانون گذار، چه می باشد؟ لذا در این قسمت، قصد داریم، با توجه به مطالبی که در قسمت های قبلی مقاله گفتیم و بر اساس آنچه در قانون مجازات اسلامی آمده، به این پرسش ها، پاسخ دهیم.

مقصود از جرم سقط جنین عمدی، این است که شخصی غیر از زن حامله یا حتی خود او، با عمد و سوء نیت و با علم و آگاهی، بدون اینکه جان زن حامله به واسطه حضور جنین یا هر امری، در خطر باشد، اقدام به فعل یا ترک فعلی کنند که به سبب آن فعل یا ترک فعل، جنین، از بین برود و داخل رحم، بمیرد و زنده متولد نشود. این اعمال عمدی، می توانند، شامل استعمال دارو، وارد کردن ضربه به شکم زن باردار یا استفاده از وسایل و شیوه های پزشکی، توسط پزشکان زیرزمینی و غیر مجاز در حیطه سقط جنین باشند.

حکم مجازات عمدی انداختن بچه یا همان سقط جنین عمدی، مطابق آنچه در قسمت قبل مقاله، توضیح دادیم، پرداخت دیه جنین و همچنین، حبس می باشد که میزان حبس، بسته به نوع جرم ارتکابی و شخص مرتکب سبب سقط جنین، از حداقل سه ماه تا حداکثر 5 سال خواهد بود. شایان ذکر است، نسبت به مادر، در سقط جنین عمدی، حبس اعمال نخواهد شد.

مجازات سقط جنین توسط پدر

از دیگر پرسش های رایج در خصوص مساله سقط جنین، مربوط به مجازات عمدی و غیر عمدی انداختن بچه بوده، آن هم در زمانی که سبب سقط جنین، پدر جنین باشد. لذا در این بخش از مقاله، قصد داریم درباره مجازات سقط جنین عمدی یا غیر عمدی، توسط پدر صحبت کنیم و در قسمت بعدی، مجازات سقط جنین، برای مادر را بگوییم.

در پاسخ به این پرسش که مجازات سقط جنین توسط پدر چیست؟ باید گفت، بر اساس قانون مجازات اسلامی، در صورتی که پدر، با علم و آگاهی و قصد، مرتکب فعل یا ترک فعلی شود که جنین سقط گردد، محکوم به حبس و پرداخت دیه جنین خواهد شد.

 در صورتی که پدر جنین، به صورت غیر عمدی، مرتکب این مساله شود، صرفا باید، دیه بپردازد؛ مگر اینکه به علت بی احتیاطی در رانندگی و وسایل موتوری، به صورت غیر عمد، سبب این مساله گردد که در این صورت نیز علاوه بر پرداخت دیه، ممکن است به حبس موضوع ماده 715 قانون مجازات نیز محکوم گردد.

مجازات سقط جنین برای مادر

پس از صحبت در این باره که مجازات سقط جنین توسط پدر چیست، در این بخش از مقاله، قصد داریم، درباره مجازات انداختن عمدی بچه توسط مادر، همچنین، مجازات غیر عمدی سقط جنین توسط مادر صحبت کنیم و بگوییم که آیا مادر، در سقط جنین عمدی یا غیر عمدی، مجازات خواهد شد یا خیر.

برای بررسی مجازات انداختن بچه توسط مادر، باید به قانون مجازات، مراجعه کرد. قانون گذار در ماده 718 قانون مجازات مقرر می دارد: "هرگاه زنی، جنین خود را، در هر مرحله ای که باشد، به عمد، شبه عمد یا خطاء از بین ببرد، دیه جنین، حسب مورد توسط مرتکب یا عاقله او پرداخت می‌ شود."

با توجه به این ماده می توان گفت، در صورتی که مادر، به عمد یا غیر عمد، سبب افتادن یا همان سقط جنین خود شود، به موجب قانون، صرفا، محکوم به پرداخت دیه خواهد شد. در ادامه، در خصوص نحوه شکایت و رسیدگی به جرم سقط جنین، صحبت خواهیم کرد.

نحوه شکایت و رسیدگی به جرم سقط جنین

چنانچه شخصی، قصد داشته باشد، از جرم سقط جنین، شکایت کند، باید، این امر را بر اساس نحوه شکایت پیش بینی شده در قانون آیین دادرسی انجام دهد تا مطابق مراحل قانونی، به جرم مورد شکایت، توسط دادگاه صالح، رسیدگی شود. نحوه شکایت و رسیدگی به جرم سقط جنین، مطابق مراحل زیر است:

در ابتدا، شخص باید، حساب کاربری سامانه ثنای خود را تشکیل دهد که این امر، هم به صورت حضوری قابل انجام است و برای آن، باید، به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرد و هم به صورت غیر حضوری که در این روش، باید، به آدرس sana.adliran.ir مراجعه کرد و در سامانه احراز هویت ثنا، اقدام به احراز هویت نمود.

سپس، شاکی باید، شکواییه خود برای جرم سقط جنین را تنظیم کرده و برای ثبت و ارسال آن به دادسرا و دادگاه صالح، اقدام کند که این امر، با مراجعه به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی صورت خواهد گرفت.

پس از ثبت شکواییه، دادسرا، پرونده سقط جنین را تشکیل داده و طرفین دعوا را برای دفاع و ارائه ادله، احضار می نماید.

در نهایت، در دادسرا، در صورتی که ادله، برای جرم مورد انتساب به متهم کافی نباشد، قرار منع تعقیب صادر خواهد شد و در غیر این صورت، پس از صدور قرار جلب به دادرسی و کیفر خواست توسط دادستان، پرونده برای رسیدگی و صدور حکم مجازات، به دادگاه کیفری، ارسال خواهد شد.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص جرم سقط جنین و مجازات آن در کانال تلگرام حقوق کیفری عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون جرم سقط جنین و مجازات آن پاسخ دهند.