زمانی که فردی مرتکب جرمی می شود و آن جرم قتل باشد این قتل رخ داده با قصد وآگاهی مرتکب صورت گرفته باشد یعنی از نوع قتل عمد باشد دارای مجازات است چنانچه هر نوع جرمی بر طبق قانون مجازات اسلامی مستوجب مجازات است . مجازات جرم قتل عمد قصاص قاتل است همانطور که در مقاله قصاص چیست و شرایط اعمال آن بیان کردیم که قصاص مجازات کسی است که به دیگری جنایتی را وارد کرده است . مجازات قصاص به دو نوع قصاص عضو و نفس تقسیم می گردد که برای درخواست قصاص متهم لازم است که شرایط اعمال مجازات قصاص وجود داشته باشد ، در واقع زمانی قصاص نفس اعمال می شود که جرم قتل عمدی محقق شده باشد و قاتل هیچ یک از عوامل رافع مسئولیت کیفری را نداشته باشد در این صورت قصاص اعمال و اجرا خواهد شد اما زمانی که حکم محکومیت متهم به قصاص از سوی مراجع قضایی صادر گردد باید این حکم اجرا شود ولی در قانون مجازات اسلامی مواردی بیان شده است که در صورت وجود آن مجازات قصاص اعمال و اجرا نخواهد که با عنوان موارد سقوط قصاص از آن نام می برند . در این مقاله به بررسی موارد سقوط قصاص ، گذشت ولی دم و یا گذشت مقتول و فوت قاتل می پردازیم .

گذشت ولی دم

با صدور حکم قصاص برای فرد مقتول اجرای آن باید صورت پذیرد اما در صورتی که یکی از موارد سقوط قصاص وجود داشته باشد مجازات قصاص اعمال نخواهد شد که یکی از این موارد گذشت ولی دم می باشد ، ولی دم یا اولیای دم کسانی هستند که از مقتول ارث می برند یا همان ورثه مقتول به استثنا زوج و زوجه و منظور از گذشت ولی دم این است که اولیای دم مقتول را به صورت رایگان و مجانی ببخشد و در مقابل بخشش شرطی گذاشته نشود به این صورت که اگر مقتول دیه را در فلان تاریخ پرداخت نکند قصاص بشود .
اولیای دم می توانند قاتل یا مرتکب را در هر مرحله از مراحل دادرسی و شروع به رسیدگی تا صدور حکم ببخشند .
به طور مثال اگر مردی همسر خود را بکشد و مقتول دارای یک پدر و مادر و برادر باشد ، پدر و مادر مقتول که دارای حق قصاص می باشند می توانند قصاص قاتل را بخواهند و در غیر این صورت می توانند در هر مرحله از مراحل دادرسی از قاتل گذشت کنند .  برای مشاهده شرایط قصاص قاتل کلیک کنید .

گذشت مقتول

از دیگر مواردی که باعث سقوط مجازات قصاص می شود گذشت فرد مقتول است به عبارت دیگر اگر مقتول یا فردی که توسط دیگری کشته شده است اگر پیش از مرگ خود در صورتی که جرم قتل از نوع عمدی بوده از مرتکب گذشت نماید مجازات جرم قتل عمد که قصاص می باشد از فرد قاتل ساقط می شود به عبارت دیگر اگر مقتول قبل از مرگ قاتل را از قصاص نفس عفو کند دیگر اولیای دم مقتول حق قصاص قاتل را ندارد حتی بعد از فوت مقتول نیز نمی توانند درخواست قصاص قاتل را از مراجع قضایی داشته باشند به دلیل آنکه مقتول قبل از مرگ خود این حق را ساقط کرده است . 
پس با توجه به مطالب فوق مقتول می تواند علاوه بر ببخش قصاص قاتل می تواند دیه را هم ببخشد . 

به طور مثال : اگر فردی دیگری را بکشد قبل از اینکه مقتول به قتل برسد می تواند قاتل را بخاطر جرم قتل و کشتن او ببخشد قصاص از قاتل ساقط می گردد در این صورت اولیای دم نمی تواند فرد قاتل را قصاص بکنند . 

 

فوت قاتل

فوت قاتل بر طبق قانون مجازات اسلامی از جمله مواردی است که موجب عدم اجرای و سقوط مجازات قصاص می شود به این صورت که اگر قاتل در قتل از نوع عمد فوت کند دیگر قصاص و دیه از قاتل ساقط می گردد و اولیای دم مقتول نمی توانند از اموال قاتل دیه مطالبه نمایند .
زمان مرگ قاتل و علت مرگ قاتل تاثیر اعمال یا عدم اعمال مجازات قصاص ندارد در هر صورت از عوامل سقوط مجازات ، فوت قاتل می باشد .
در واقع در صورت تحقق جرم قتل عمد با وجود هریک از موارد فوق مجازات قصاص ساقط می گردد ولی در برخی موارد که در قانون بیان شده مجازات قصاص اعمال نمی شود :
قاتل پدر باشد یعنی اگر پدر یا جد پدری فرزند یا نوه خود را بکشند مجازات قصاص اعمال نمی شود . 
اگر مقتول دیوانه و مجنون باشد قصاص اعمال نمی شود اگر قاتل فرد عاقلی باشد با کشتن فرد دیوانه مجازات قصاص اعمال نمی شود .
اگر قاتل مست باشد و خود را برای کشتن و به قصد کشتن فرد دیگری مست نکرده باشد به دلیل نداشتن اختیار قصاص نمی شود . 
اگر فرد قاتل مسلمان باشد و فرد کشته شده یا مقتول غیر مسلمان باشد قاتل قصاص نمی شود .
قاتل دیوانه یا نابالغ باشد .

در هر صورت وجود هریک از موارد فوق ، جرم قتل عمد مستوجب مجازات قصاص نمی باشد . 

 

 

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص موارد سقوط قصاص ، به کانال تلگرام حقوق کیفری مراجعه نمایید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون موارد سقوط قصاص پاسخ دهند .

 

 

---

نظرات کاربران