مجهول المکان بودن متهم

در صورت مجهول المکان بودن خوانده دعوی یا متهم دعوی و نداشتن آدرس آنها، مفاد دادخواست یا احضاریه متهم، در روزنامه کثیر الانتشار، آگهی می شود و پس از آن، بعد از گذشت مدت مورد نظر قانون گذار که نباید از 30 روز کمتر باشد، به دعوای مطروحه، حسب مورد، در دادگاه عمومی حقوقی یا کیفری، رسیدگی می گردد.

یکی از مهمترین اصولی که منجر به یک دادرسی عادلانه می شود، این است که اطراف دعوی، باید بدانند که در چه مرحله ای از رسیدگی قرار دارند و یا حتی قبل از آن و مهمتر از همه، بدانند که علیه آن ها دادخواست یا شکواییه ای در دادگاه حقوقی یا کیفری، مطرح شده و نیاز به حضور آن ها است.

قانون آیین دادرسی مدنی، مقرر داشته است که این اطلاع رسانی، از ابتدا تا انتها، از طریق ابلاغیه، صورت گیرد. ابلاغ در گذشته، به صورت کاغذی و توسط مامور ابلاغ، برای طرفین دعوی ارسال می شد، اما امروزه با الکترونیکی شدن امور، از طریق سامانه ثنا، صورت می گیرد. نکته مهمی که در اینجا وجود دارد، این است که اگر خوانده یا متهم دعوی، مجهول المکان باشد، یا به جهت نداشتن آدرس متهم یا خوانده، به او، دسترسی نباشد،، تکلیف خواهان یا شاکی، برای طرح دادخواست یا شکوائیه خود، چه خواهد بود؟

از این رو، در مقاله حاضر، قصد داریم، مجهول المکان بودن خوانده دعوی در امور حقوقی و متهم در امور کیفری را از منظر قانون، بررسی کرده و تکلیف خواهان یا شاکی را در نداشتن آدرس خوانده و متهم، توضیح دهیم؛ سپس، ماده قانونی مجهول المکان را بگوییم و در انتها نیز در مورد نحوه و مراحل شکایت از فرد مجهول المکان صحبت خواهیم کرد.

مجهول المکان بودن خوانده دعوی

یکی از موقعیت هایی که افراد، در طرح دعاوی حقوقی، ممکن است با آن، مواجه گردند، این است که خوانده دعوای، مجهول المکان بوده و به هیچ ترتیبی، امکان دسترسی و یا یافتن آدرس او، وجود نداشته باشد. اغلب افراد، نمی دانند در این موقعیت، باید چه کنند و فکر می کنند، اگر خوانده مجهول المکان باشد، باید از طرح دعوی، صرف نظر نمایند.

 قانون، برای موضوع مجهول المکان بودن خوانده دعوی، راه حل قانونی، پیش بینی کرده است. به این ترتیب که اگر خواهان، نتواند، آدرس خوانده را پیدا کند یا اینکه خوانده نشانی خود را تغییر داده باشد، یا اینکه از ابتدا در این نشانی نبوده باشد، خواهان باید نشانی دیگری از او پیدا کند.

مجهول المکان بودن متهم

در قسمت قبل، توضیح دادیم، اگر خوانده مجهول المکان باشد، تکلیف خواهان چیست. در این بخش، می خواهیم، درباره مجهول المکان بودن متهم توضیح دهیم. در پرونده های کیفری نیز که شاکی، قصد شکایت از مرتکب جرم را دارد یا به دلیل داشتن جنبه عمومی جرمی نظیر محاربه، دادستان، به عنوان مدعی العموم، در کنار شاکی خصوصی، شاکی پرونده محسوب می گردد، ممکن است متهم، مجهول المکان باشد.

هنگامی که هویت کامل متهم، ثابت و محرز است و فقط، اقامتگاه وی، نامعلوم می باشد، از طریق نشر آگهی احضاریه، روند پرونده انجام شده و نشر آگهی، به منزله ابلاغ به متهم، لحاظ می گردد. همچنین، ذکر این نکته، ضروری است که در شرایطی که هویت فرد مشخص است، از طریق نقطه زنی تلفن همراه یا اطلاعات تراکنش های بانکی او، امکان دسترسی به وی، وجود خواهد داشت.

شایان ذکر است، در مواردی که پرونده، جنبه عمومی نداشته باشد، شاکی پرونده، باید، تقاضای نشر آگهی یا نقطه زنی و ردیابی از طریق تلفن همراه و تراکنش های بانکی فرد را داشته باشد و دستور قاضی را در این خصوص، اخذ کرده و به اجرای احکام، تحویل دهد.

نداشتن آدرس خوانده و متهم

گاهی، شاکی یا خواهان، بسته به نوع پرونده، به علت نداشتن آدرس متهم یا خوانده، تصمیم به صرف نظر از دعوای خود را دارند. اما، با توجه به اینکه قانون گذار، برای این موارد، راه حل، پیش بینی کرده است، نیاز به صرف نظر از دعوا نیست. در صورت نداشتن آدرس متهم یا خوانده، شاکی یا خواهان، حسب مورد، باید، به ترتیب زیر عمل کنند: 

ماده 72 و 73 قانون آیین دادرسی مدنی، در خصوص نداشتن آدرس خوانده دعوی، تعیین تکلیف کرده اند، مستفاد از این دو ماده، در شرایطی که خواهان، آدرس خوانده را نداشته باشد و هنگام دریافت اخطاریه رفع نقص دادخواست، از یافتن آدرس، اعلام ناتوانی کند، به هزینه و درخواست خواهان و پس از موافقت دادگاه، مفاد دادخواست، با فاصله حداقل یک ماه از اولین جلسه رسیدگی، در یک روزنامه کثیر الانتشار، برای یک نوبت، آگهی می گردد. شایان ذکر است، اگر آدرس محل اشتغال فرد، در دست باشد، اقامتگاه او، محل اشتغالش خواهد بود.

در خصوص نداشتن آدرس متهم نیز، مستفاد از ماده 174 قانون آیین دادرسی کیفری، در صورتی که هیچ تلاشی برای دسترسی و پیدا کردن متهم، به نتیجه نرسد و امکان ابلاغ به او، از هیچ راه دیگری ممکن نباشد، احضار متهم، از طریق انتشار آگهی، برای یک نوبت، در یکی از روزنامه های کثیر الانتشار ملی یا محلی، انجام شده و عنوان اتهام، در آگهی درج می گردد و متهم، ظرف یک ماه از تاریخ انتشار، فرصت حضور در محکمه را دارد. در صورت انقضای مدت یک ماهه، بازپرس، به پرونده رسیدگی و رای مقتضی، صادر می کند.

ماده قانونی مجهول المکان 

هنگامی که خواهان، قصد دارد، به علت مجهول المکان بودن خوانده دعوی، تقاضای انتشار مفاد دادخواست را برای یک نوبت، در روزنامه کثیر الانتشار داشته باشد و برای این امر، در حال تنظیم درخواست خود است، اغلب، با این پرسش مواجه می شود که اگر خوانده مجهول المکان باشد، مستند و ماده قانونی ای که در خصوص طرح دعوا درباره شخص مجهول المکان، تعیین تکلیف کرده، چیست؟

بر اساس ماده فوق، خواهان می تواند، پس از اعلام ناتوانی از ارائه آدرس خوانده، با پرداخت هزینه نشر آگهی، از دادگاه، تقاضای موافقت با انتشار مفاد دادخواست را در یک روزنامه کثیر الانتشار، داشته باشد و بعد از گذشت حداقل 30 روز، دادگاه، جلسه رسیدگی را تعیین و به پرونده، رسیدگی خواهد کرد.

بر اساس این ماده، هنگامی که متهم، مجهول المکان باشد، دادگاه، راسا، اقدام به انتشار آگهی، برای یک نوبت، با درج اتهام در آن، نموده و احضار متهم، از این طریق، صورت خواهد گرفت. عدم حضور متهم، بعد از گذشت یک ماه از انتشار آگهی، سبب رسیدگی غیابی و صدور قرار توسط بازپرس خواهد شد.

شکایت از فرد مجهول المکان

هنگامی که خواهان یا شاکی، قصد داشته باشند، به علت یک خواسته حقوقی یا وقوع یک جرم، با ثبت دادخواست و شکوائیه، از خوانده یا مرتکب جرم، شکایت نمایند، باید، با در دست داشتن متن شکوائیه یا دادخواست خود، به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، مراجعه کرده و با دادن فایل شکوائیه و یا دادخواست تنظیمی و پس از ذکر اطلاعات هویتی و آدرس متهم و خوانده، شکوائیه یا دادخواست خود را ثبت و به دادگاه صالح ارسال کنند.

در مواردی که شاکی یا خواهان، به علت نداشتن آدرس متهم یا خوانده، قادر به ارائه اطلاعات مربوط به محل سکونت او نیست، می تواند، متهم یا خوانده را مجهول المکان، اعلام کند و از دادگاه، تقاضای نشر آگهی احضاریه متهم یا مفاد دادخواست علیه خوانده را در روزنامه کثیر الانتشار، داشته باشد. البته، نکته مهم اینکه در صورتی که متهم یا خوانده، سامانه ثنا داشته باشند، ابلاغ دادخواست یا شکواییه به آنها، از طریق این سامانه انجام خواهد شد.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد مجهول المکان بودن خوانده دعوی در کانال تلگرام آیین دادرسی و ادله اثبات دعوا عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون مجهول المکان بودن خوانده دعوی پاسخ دهند.