فرزند زنا زاده یا ولد زنا، فرزندی است که در هنگام انعقاد نطفه وی ، رابطه نکاح صحیحی میان پدر و مادر او برقرار نباشد. حکم قانونی بچه نامشروع و حقوق وی مانند فرزند مشروع است. تنها استثنا در این زمینه ارث است و بنابراین فرزند زنازاده و والدین او از یکدیگر ارث نمی برند.

وقوع عقد نکاح میان زن و مرد، آثار متنوع مالی و غیر مالی را در روابط آن ها با یکدیگر و روابط آن ها با فرزندانشان به وجود می آورد. تکلیف حضانت، پرداخت نفقه به فرزند، کسب اجازه برای نکاح دختران نمونه ای از این حقوق و تکالیف قانونی در رابطه میان فرزند و والدین می باشد.

اما گاه در جامعه با مواردی مواجه هستیم که در این موارد، در هنگام وقوع نزدیکی میان زن و مرد، رابطه نکاح صحیح میان آن ها برقرار نبوده و از این رابطه فرزندی متولد می گردد. در این صورت در رابطه با این فرزند که فرزند زنازاده یا ولدالزنا خوانده می شود، این سوال مطرح می گردد که آیا حکم قانونی فرزند زنا زاده همانند فرزند مشروع می باشد یا خیر؟ به عبارت دیگر، در رابطه میان بچه نامشروع و والدین وی چه حقوق و تکالیفی برقرار می باشد؟

به دلیل اهمیت پاسخ گویی به این سوالات، در این مقاله ابتدا به تعریف مفهوم نسب نامشروع و فرزند زنازاده می پردازیم و سپس در بخش دوم، حکم قانونی فرزند زنا زاده و حقوق و تکالیف قانونی وی را مورد بررسی قرار خواهیم داد.

نسب در لغت به معنای قرابت، خویشاوندی، نژاد و خاندان می باشد. در اصطلاح حقوقی، رابطه خونی و طبیعی است میان فرزند و پدر و مادر وی که در آن، یکی ( فرزند ) به طور مستقیم از وقوع نزدیکی میان دو نفر ( پدر و مادر ) به وجود آمده است. جهت روشن شدن مفهوم نسب نامشروع، ابتدا لازم است که انواع نسب را مورد بررسی قرار دهیم. انواع نسب در حقوق عبارتند از :

 نسب مشروع و قانونی: نسب مشروع و قانونی زمانی شکل می گیرد که در هنگام انعقاد نطفه، زن در عقد نکاح (اعم از دائم و منقطع) مرد بوده و میان آن ها رابطه زوجیت صحیح برقرار باشد.

 نسب ناشی از شبهه: چنانچه در هنگام شکل گیری نطفه، میان زن و مرد رابطه نکاح صحیحی برقرار نبوه، اما پدر و مادر یا یکی از آن دو در شبهه باشند، نسب طفل نسبت به طرفی که در شبهه بوده، نسب ناشی از شبهه خواهد بود. شبهه به معنی اشتباه است و این اشتباه ناشی از جهل می باشد.

به عنوان مثال، زن ومرد یا یکی از آن ها به دلیل جهل به حکم ممنوعیت ازدواج با خواهر زن و به تصور اینکه نکاح با خواهر زن، ممنوعیتی نداشته، با یکدیگر ازدواج می کنند، در حالی که قانونا نکاح با خواهر زن باطل می باشد. حال چنانچه، به دنبال نزدیکی میان این زن و مرد، فرزندی متولد گردد، نسب طفل نسبت به طرفی که در جهل بوده، نسب ناشی از شبهه خواهد بود.

نسب نامشروع (نسب ناشی از زنا): مفهوم نسب نامشروع یا نسب ناشی از زنا، زمانی مطرح می گردد که در هنگام نزدیکی میان زن و مرد و انعقاد نطفه، رابطه نکاح صحیح میان آن ها برقرار نبوده و هر دو یا یکی از آن ها به این امر آگاه باشد. در این صورت، نسب طفل ناشی از این رابطه نامشروع نسبت به طرفی که به بطلان نکاح علم داشته است، نامشروع خواهد بود.

به این ترتیب، بر اساس هر یک از سه حالت فوق، فرزند ناشی از نزدیکی میان زن و مرد، می تواند یکی از سه وضعیت حقوقی مشروع، ناشی از شبهه و نامشروع را داشته باشد. فرزند زنا زاده که در فقه "ولدالزنا" خوانده شده و حقوق امروز، وی را "فرزند طبیعی" می داند، به فرزندی گفته می شود که در هنگام انعقاد نطفه وی ، رابطه نکاح صحیحی میان پدر و مادر او برقرار نبوده و هر دو والدین یا یکی از آن ها بر نبود رابطه زوجیت آگاه باشند.

بنابراین، آنچه در قانون در مورد آثار نسب نامشروع گفته شده، صرفا در رابطه میان فرزند و پدر و مادری برقرار است که در هنگام انعقاد نطفه، بر نبود رابطه زوجیت آگاه باشند، چرا که در صورت جهل، نسب طفل متولد شده نسبت به طرف جاهل، نسب ناشی از شبهه و تابع احکام آن خواهد بود. 

نسب در لغت به معنای قرابت، خویشاوندی، نژاد و خاندان می باشد. در اصطلاح حقوقی، رابطه خونی و طبیعی است میان فرزند و پدر و مادر وی که در آن، یکی ( فرزند ) به طور مستقیم از وقوع نزدیکی میان دو نفر ( پدر و مادر ) به وجود آمده است. جهت روشن شدن مفهوم نسب نامشروع، ابتدا لازم است که انواع نسب را مورد بررسی قرار دهیم. انواع نسب در حقوق عبارتند از :

 نسب مشروع و قانونی: نسب مشروع و قانونی زمانی شکل می گیرد که در هنگام انعقاد نطفه، زن در عقد نکاح (اعم از دائم و منقطع) مرد بوده و میان آن ها رابطه زوجیت صحیح برقرار باشد.

 نسب ناشی از شبهه: چنانچه در هنگام شکل گیری نطفه، میان زن و مرد رابطه نکاح صحیحی برقرار نبوه، اما پدر و مادر یا یکی از آن دو در شبهه باشند، نسب طفل نسبت به طرفی که در شبهه بوده، نسب ناشی از شبهه خواهد بود. شبهه به معنی اشتباه است و این اشتباه ناشی از جهل می باشد.

به عنوان مثال، زن ومرد یا یکی از آن ها به دلیل جهل به حکم ممنوعیت ازدواج با خواهر زن و به تصور اینکه نکاح با خواهر زن، ممنوعیتی نداشته، با یکدیگر ازدواج می کنند، در حالی که قانونا نکاح با خواهر زن باطل می باشد. حال چنانچه، به دنبال نزدیکی میان این زن و مرد، فرزندی متولد گردد، نسب طفل نسبت به طرفی که در جهل بوده، نسب ناشی از شبهه خواهد بود.

نسب نامشروع (نسب ناشی از زنا): مفهوم نسب نامشروع یا نسب ناشی از زنا، زمانی مطرح می گردد که در هنگام نزدیکی میان زن و مرد و انعقاد نطفه، رابطه نکاح صحیح میان آن ها برقرار نبوده و هر دو یا یکی از آن ها به این امر آگاه باشد. در این صورت، نسب طفل ناشی از این رابطه نامشروع نسبت به طرفی که به بطلان نکاح علم داشته است، نامشروع خواهد بود.

به این ترتیب، بر اساس هر یک از سه حالت فوق، فرزند ناشی از نزدیکی میان زن و مرد، می تواند یکی از سه وضعیت حقوقی مشروع، ناشی از شبهه و نامشروع را داشته باشد. فرزند زنا زاده که در فقه "ولدالزنا" خوانده شده و حقوق امروز، وی را "فرزند طبیعی" می داند، به فرزندی گفته می شود که در هنگام انعقاد نطفه وی ، رابطه نکاح صحیحی میان پدر و مادر او برقرار نبوده و هر دو والدین یا یکی از آن ها بر نبود رابطه زوجیت آگاه باشند.

بنابراین، آنچه در قانون در مورد آثار نسب نامشروع گفته شده، صرفا در رابطه میان فرزند و پدر و مادری برقرار است که در هنگام انعقاد نطفه، بر نبود رابطه زوجیت آگاه باشند، چرا که در صورت جهل، نسب طفل متولد شده نسبت به طرف جاهل، نسب ناشی از شبهه و تابع احکام آن خواهد بود. 

نسب در لغت به معنای قرابت، خویشاوندی، نژاد و خاندان می باشد. در اصطلاح حقوقی، رابطه خونی و طبیعی است میان فرزند و پدر و مادر وی که در آن، یکی ( فرزند ) به طور مستقیم از وقوع نزدیکی میان دو نفر ( پدر و مادر ) به وجود آمده است. جهت روشن شدن مفهوم نسب نامشروع، ابتدا لازم است که انواع نسب را مورد بررسی قرار دهیم. انواع نسب در حقوق عبارتند از :

 نسب مشروع و قانونی: نسب مشروع و قانونی زمانی شکل می گیرد که در هنگام انعقاد نطفه، زن در عقد نکاح (اعم از دائم و منقطع) مرد بوده و میان آن ها رابطه زوجیت صحیح برقرار باشد.

 نسب ناشی از شبهه: چنانچه در هنگام شکل گیری نطفه، میان زن و مرد رابطه نکاح صحیحی برقرار نبوه، اما پدر و مادر یا یکی از آن دو در شبهه باشند، نسب طفل نسبت به طرفی که در شبهه بوده، نسب ناشی از شبهه خواهد بود. شبهه به معنی اشتباه است و این اشتباه ناشی از جهل می باشد.

به عنوان مثال، زن ومرد یا یکی از آن ها به دلیل جهل به حکم ممنوعیت ازدواج با خواهر زن و به تصور اینکه نکاح با خواهر زن، ممنوعیتی نداشته، با یکدیگر ازدواج می کنند، در حالی که قانونا نکاح با خواهر زن باطل می باشد. حال چنانچه، به دنبال نزدیکی میان این زن و مرد، فرزندی متولد گردد، نسب طفل نسبت به طرفی که در جهل بوده، نسب ناشی از شبهه خواهد بود.

نسب نامشروع (نسب ناشی از زنا): مفهوم نسب نامشروع یا نسب ناشی از زنا، زمانی مطرح می گردد که در هنگام نزدیکی میان زن و مرد و انعقاد نطفه، رابطه نکاح صحیح میان آن ها برقرار نبوده و هر دو یا یکی از آن ها به این امر آگاه باشد. در این صورت، نسب طفل ناشی از این رابطه نامشروع نسبت به طرفی که به بطلان نکاح علم داشته است، نامشروع خواهد بود.

به این ترتیب، بر اساس هر یک از سه حالت فوق، فرزند ناشی از نزدیکی میان زن و مرد، می تواند یکی از سه وضعیت حقوقی مشروع، ناشی از شبهه و نامشروع را داشته باشد. فرزند زنا زاده که در فقه "ولدالزنا" خوانده شده و حقوق امروز، وی را "فرزند طبیعی" می داند، به فرزندی گفته می شود که در هنگام انعقاد نطفه وی ، رابطه نکاح صحیحی میان پدر و مادر او برقرار نبوده و هر دو والدین یا یکی از آن ها بر نبود رابطه زوجیت آگاه باشند.

بنابراین، آنچه در قانون در مورد آثار نسب نامشروع گفته شده، صرفا در رابطه میان فرزند و پدر و مادری برقرار است که در هنگام انعقاد نطفه، بر نبود رابطه زوجیت آگاه باشند، چرا که در صورت جهل، نسب طفل متولد شده نسبت به طرف جاهل، نسب ناشی از شبهه و تابع احکام آن خواهد بود.