دعوای ممانعت از حق و نحوه اثبات آن

دعوای ممانعت از حق یعنی، کسی به موجب دادخواست، رفع ممانعت از حق ارتفاق یا انتفاع خود را که در ملک دیگری بوده، از دادگاه صالح بخواهد. دلایل اثبات دعوای ممانعت از حق کیفری، اثبات سابقه تصرف، اثبات مالکیت و اثبات ممانعت شخصی که اقدام به ممانعت نموده، بوده و شکایت از این دعوا، با ثبت دادخواست یا شکوائیه می باشد.

بر اساس قانون، هیچکس نمی تواند، استفاده از حق خود را وسیله مزاحمت دیگران قرار دهد و از طرفی، افراد، بر اموال و دارایی های خود، تسلط داشته و حق هرگونه تصرفی را در آن، دارند. یکی از انواع دعاوی که در محاکم دادگستری، مطرح می شود، دعاوی تصرف هستند که با املاک، در ارتباط می باشند.

یکی از انواع دعاوی تصرف، دعوای ممانعت از حق است که می تواند در ملک مشاع نیز اتفاق بیفتد. از آنجا که این دعوا، پیچیدگی های زیادی داشته و در بسیاری از موارد، با دعاوی تصرف عدوانی و خلع ید نیز ارتباط می یابد، لازم و ضروری است تا با مفهوم حقوقی این دعوا و نحوه شکایت از آن، آشنا شد.

از این رو، در این مقاله، قصد داریم، توضیح دهیم که دعوای ممانعت از حق چیست و این امر در خصوص ملک مشاع، به چه صورت، اتفاق می افتد. سپس، دلایل اثبات دعوای ممانعت از حق کیفری و حقوقی و شکایت از آن و مدارک لازم برای شکایت ممانعت از حق را بررسی کنیم. چنانچه، پیرامون این موضوع، سوالاتی دارید، با ما همراه باشید.

دعوای ممانعت از حق چیست

در پاسخ به این پرسش که دعوای ممانعت از حق چیست؟ باید گفت، ممانعت از حق را می توان وضعیتی دانست که دارنده یک حق، به واسطه اعمال و رفتار کسی، نتواند از حق خود استفاده کند و به عبارتی، شخص دیگری، مانع استفاده صاحب حق، از حق خود شود. برای تعریف دعوای ممانعت از حق، باید به قانون آیین دادرسی مدنی، رجوع کرد.

بر اساس این ماده، رفع ممانعت از حق، ناظر به حق ارتفاق و حق انتفاعی است که شخصی، در ملک دیگری دارد. لازم به ذکر است که حق انتفاع، حقی است که توسط مالک مال منقول یا غیر منقولی، جهت استفاده از منافع آن، برای شخص دیگر، برقرار می شود، اما، مالکیت منافع، در آن، منتقل نمی گردد. حق ارتفاق، صرفا در خصوص اموال غیر منقول بوده و به معنای این می باشد که حقی، نظیر حق عبور، توسط صاحب ملکی، به شخص دیگر داده می شود، تا او بتواند، از ملک خود، حداکثر استفاده را ببرد.

ممانعت از حق در ملک مشاع

در قسمت قبل، توضیح دادیم که دعوای ممانعت از حق چیست و گفتیم که این دعوا، یکی از انواع دعاوی تصرف، در خصوص اموال غیر منقول می باشد. بدین نحو که کسی، مانع استفاده از حق انتفاع یا حق ارتفاق شخص دیگر شود. پس از توضیح درباره دعوای ممانعت از حق، در این قسمت، قصد داریم، درباره ممانعت از حق، در ملک مشاع صحبت کنیم و بگوییم که ممانعت از حق در ملک مشاع، به چه صورت خواهد بود. 

ملک مشاع، ملکی است که مالکین متعدد دارد و هریک از مالکین، دارای سهم مشخص یا برابر در آن ملک هستند. اشاعه ملک غیر منقول، میان شرکا، می تواند، به واسطه به ارث رسیدن مال غیر منقول باشد یا بدین سبب بوده که چند نفر، پس از خرید قدر سهم مشخص، در ملک با یکدیگر، شریک شده باشند. دعوای ممانعت از حق، نه به صورت کیفری و نه حقوقی، علیه شریک در ملک مشاعی، قابل طرح نیست، چرا که تمام آن ها، در جزء جزء مال مشاعی، شریک بوده و اجازه تصرف، بدون اذن یکدیگر را ندارند. همچنین، ممانعت از حق در ملک مشاع، در فروض زیر، نیز امکان پذیر است:

ممانعت از حق در ملک مشاع، می تواند بدین صورت باشد که ملک، پیش از این، در مالکیت شخصی دیگر بوده و حال، به واسطه سببی، مانند ارث، به شرکای مشاعی رسیده و مالک پیشین، به شخصی ثالث، حق ارتفاق یا انتفاع داده باشد. در این حالت، هیچ یک از شرکا، نمی تواند مانع استفاده ثالث، از حق ارتفاق یا انتفاع شخص ثالث گردد و در صورت ممانعت از حق، صاحب حق، امکان طرح دعوای ممانعت از حق را علیه آن ها خواهد داشت. 

فرض دیگر ممانعت از حق در ملک مشاع، این است که تمام شرکا که به صورت مشاعی، در مال شریک هستند، با توافق، به شخص ثالثی، حق ارتفاق یا حق انتفاع بدهند و پس از این، یکی از آن ها یا تمام آن ها، مانع استفاده صاحب حق، از حق انتفاع یا ارتفاق وی گردد. در این صورت، صاحب حق، می تواند، اقدام به طرح دعوای ممانعت از حق، نمایند.

پس از توضیح در خصوص ممانعت از حق در ملک مشاع، در ادامه قصد داریم، درباره دلایل اثبات دعوای ممانعت از حق کیفری و حقوقی، صحبت کنیم.

مدارک لازم برای شکایت ممانعت از حق

همانطور که مطرح شد به هنگام تحقق جرم ممانعت  از حق شاکی می تواند اقدام به طرح شکایت از طریق مراجع قضایی نماید. شاکی به هنگام ادعای شکایت ممانعت از حق باید ادله و مستندات حاکی از وقوع جرم را ارائه نماید، چرا که بار اثبات دعوی بر عهده مدعی است.

شاکی درابتدا باید مدارک لازم برای شکایت ممانعت از حق از جمله هویتی خود از شناسنامه و کارت ملی، برگه ثبت نام ثنا و برگه شکوائیه خود را به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ارائه کند. پس از ارسال شکوائیه به دادسرا و تعیین شعبه نوبت به اثبات دعوی می رسد. برای این امر شاکی باید از ادله اثبات دعوی از جمله، شهادت شهود، مدارک مالکیت، قرارداد یا هرگونه توافق نامه،  اثبات سبقه تصرف و به طور کلی هر مدرکی که حاکی از ممانعت از استیفای حقش شده است را ارائه نماید.

در ادامه و پس از ارائه مستندات نکته مهم این است که مجموع این مدارک و موضوع پرونده به یک نقطه ختم شده و آن ممانعت از حق باشد. شاکی باید با مستندات خود قاضی را به علم برساند و قانع کند که حقی از حقوقش به وسیله متهم ضایع شده است. سپس قاضی اقدام به تصمیم گیری و صدور رای می نماید.

نحوه اثبات ممانعت از حق

در قسمت های قبل، در خصوص دعوای ممانعت از حق، به طور کلی و در ملک مشاع، توضیح دادیم و گفتیم که این دعوا، یکی از انواع دعاوی تصرف است. پس از توضیح در این خصوص، در این قسمت، قصد داریم، نحوه و دلایل اثبات دعوای ممانعت از حق کیفری و حقوقی را از منظر قانون، مورد بررسی قرار دهیم و بگوییم که نحوه اثبات آن، چگونه است.

برای اینکه بتوانیم، دعوای ممانعت از حق حقوقی را به اثبات برسانیم، نیازی نیست که خواهان دعوا، سند مالکیتی، مبنی بر وجود حق انتفاع یا حق ارتفاق به دادگاه ارائه بدهد؛ همین که بتواند اثبات کند که در گذشته، از این حق انتفاع یا ارتفاق، استفاده می کرده و به نوعی، سابقه تصرف داشته، کافی خواهد بود. اما چنانچه، قصد شکایت کیفری داشته باشیم، سند مالکیت، از جمله دلایل اثبات دعوای ممانعت از حق کیفری خواهد بود.

از دیگر موارد ضروری، در نحوه اثبات دعوای ممانعت از حق، اثبات این موضوع می باشد که خوانده دعوا، با قهر و غلبه و به زور، بدون اینکه خواهان، رضایت داشته باشد، با اعمال و رفتار و خود، مانع استفاده او که متصرف سابق است، از حق انتفاع یا ارتفاق خود شده است.

پس از توضیح در خصوص دلایل اثبات دعوای ممانعت از حق کیفری و حقوقی، در ادامه قصد داریم، درباره نحوه شکایت از این دعوا، صحبت کنیم.

نحوه شکایت از دعوای ممانعت از حق 

در قسمت های قبل، پس از توضیح دعوای ممانعت از حق، گفتیم که دلایل اثبات دعوای ممانعت از حق کیفری و حقوقی چه خواهد بود. در این بخش، قصد داریم، درباره نحوه شکایت از دعوای ممانعت از حق صحبت کنیم و بگوییم که متقاضی شکایت از این دعوا، باید چه مراحلی را طی کند. نحوه شکایت از دعوای ممانعت از حق، عبارت است از: 

تنظیم یک شکواییه یا دادخواست:

در وهله اول، بسته به اینکه فرد، قصد طرح دعوای حقوقی یا کیفری را دارد، باید، اقدام به تنظیم یک شکوائیه یا یک دادخواست با شرح موضوع ممانعت از حق نموده و فایل ورد آن را نیز تهیه نماید.

مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی یا سامانه اینترنتی ثبت دادخواست:

در مرحله دوم، فرد باید، جهت ثبت دادخواست یا شکوائیه خود و ارسال آن به دادگاه، به صورت حضوری، به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کند. شایان ذکر است، امکان ثبت دادخواست حقوقی، به صورت اینترنتی و از طریق مراجعه به سامانه ثبت دادخواست، به آدرس remission.adliran.ir/PetitionEdit.aspx نیز فراهم می باشد.

ثبت نام در سامانه ثنا:

برای اطلاع از جلسات رسیدگی دادگاه یا دادسرا، از آنجا که ابلاغ وقت رسیدگی و حضور، صرفا از طریق سامانه ابلاغ الکترونیک یا همان سامانه ثنا، صورت می پذیرد، ضروری است تا شاکی یا خواهان، دارای حساب کاربری، در سامانه ثنا باشد. در صورت عدم داشتن حساب در سامانه ثنا، فرد، می تواند به صورت حضوری و از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی یا به صورت اینترنتی و با مراجعه به سامانه adliran.ir، اقدام به ثبت نام در سامانه ثنا نماید.

برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص تفاوت دعاوی تصرف عدوانی کیفری و حقوقی، مطالعه مقاله ای که در قسمت در ادامه بخوانید آمده است، پیشنهاد می گردد.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد دعوای ممانعت از حق و نحوه اثبات آن ​در کانال تلگرام آیین دادرسی و ادله اثبات دعوا عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاور حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاور حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون دعوای ممانعت از حق و نحوه اثبات آن پاسخ دهند.