اجرای احکام مدنی

اجرای احکام مدنی، یعنی، رای صادره از سوی دادگاه، در خصوص محکوم علیه، اجرایی گردد. نحوه اجرای احکام مدنی، با صدور اجراییه، به درخواست محکوم له، می باشد. قطعی شدن حکم و ابلاغ آن، به محکوم علیه یا قائم مقام و نماینده قانونی او، از شرایط صدور اجراییه، بر اساس قانون اجرای احکام مدنی هستند.

شروع دادرسی و رسیدگی به یک دعوای حقوقی، با ارائه دادخواست می باشد. پس از ارائه دادخواست، وقت رسیدگی دادگاه به موضوع پرونده، تعیین شده و در تاریخ مقرر، جلسات رسیدگی، تشکیل، می گردند. قاضی دادگاه، پس از بررسی های لازم، حکم مقتضی را در خصوص خواسته خواهان، صادر خواهد کرد.

پس از صدور حکم، چنانچه شخصی که رای، به نفع او، صادر شده، قصد به اجرا گذاشتن آن را داشته باشد، تنها از طریق نحوه اجرای احکام مدنی، می تواند، اقدام به این امر کند، در غیر این صورت، رای صادره، قابل اجرا، نخواهد بود.

از این رو، در این مقاله، قصد داریم، توضیح دهیم که مفهوم و نحوه اجرای احکام مدنی چیست و شیوه انتقال پرونده به شعبه اجرای احکام، چگونه است؛ سپس، شرایط صدور اجراییه که رکنی اساسی، در اجرای رای قطعی است، این امر که پرونده به شعبه اجرای مدنی واصل شد یعنی چه و اختیارات قاضی اجرای احکام مدنی را بگوییم.

اجرای احکام مدنی چیست

هنگامی که شخصی، به موجب ثبت دادخواست، از دادگاه صالح، تقاضای رسیدگی به دعوای حقوقی و خواسته خود را دارد، می تواند، پس از صادر شدن رای قطعی، بر اساس نحوه اجرای احکام مدنی، نسبت به اجرایی کردن رای صادره، اقدام کند.

اجرای احکام مدنی که قواعد آن، در قانونی به همین نام، مصوب هزار و سیصد و پنجاه و شش، پیش بینی شده است، یعنی، حکم صادره از دادگاه، در خصوص پرداخت محکوم به، ایفای تعهد و مواردی از این دست، به اجرا گذاشته شود. 

البته، این امر، تنها در صورت وجود شرایطی، قابل انجام، خواهد بود؛ که ماده 1 تا 4 قانون اجرای احکام مدنی، شرایط اجرای احکام مدنی را پیش بینی کرده اند. وجود شرایط صدور اجراییه، نظیر قطعی بودن رای، ابلاغ آن، به محکوم علیه و یا قائم مقام او و سایر مواردی که در ادامه، توضیح می دهیم، از شرایط اجرای احکام مدنی هستند. پس از توضیح در خصوص اینکه اجرای احکام مدنی و شرایط آن، چیست، در ادامه مقاله، قصد داریم، درباره نحوه اجرای احکام مدنی و شرایط صدور اجراییه که رکن اصلی اجرای حکم قطعی است، صحبت کنیم.

نحوه اجرای احکام مدنی

 بعد از طی شدن مراحل دادرسی، زمانی که قاضی، حکم قطعی را صادر کرد یا حکم، پس از گذشت مهلت های اعتراض، قطعی شد، نوبت به اجرای حکم می رسد. در هر دادگاهی، واحدی، تحت عنوان اجرای احکام، وجود داشته که وظیفه اجرای حکم صادره از سوی دادگاه ها را بر عهده دارد.

اجرای حکم، باید بر اساس نحوه اجرای احکام مدنی، صورت گیرد و در این خصوص، محکوم له، یعنی برنده دعوا، باید، تقاضای اجرای حکم صادر شده از دادگاه را به صورت کتبی، داشته باشد؛ در غیر این صورت، یعنی تا مادامی که محکوم له، اقدام به درخواست کتبی صدور اجراییه، نکرده، حکم، اجرایی نخواهد شد. 

نحوه اجرای احکم مدنی، می تواند، به چندین حالت و صورت، انجام گیرد؛ یکی از آن ها، این است که فرد محکوم، شخصا، نسبت به اجرای حکم، اقدام نماید؛ بدین صورت که پس از ابلاغ اجراییه به وی، حداکثر، ظرف ده روز از ابلاغ آن، در خصوص نحوه پرداخت محکوم به و اجرای حکم، تعیین تکلیف کرده و اگر مالی دارد، به دادگاه، معرفی نماید، در غیر این صورت، اقدام به ثبت دادخواست اعسار کند. امکان توافق محکوم علیه و محکوم له، بر نحوه پرداخت محکوم به و نحوه اجرای حکم نیز میسر است.

یکی دیگر از راه های نحوه اجرای احکام مدنی، توقیف اموال محکوم علیه، با درخواست محکوم له است. در این حالت، بخشی از اموال فرد، با توجه به مبلغ حکم دادگاه و هزینه های دادرسی خواهان، توقیف خواهد شد و به درخواست محکوم له، به مزایده گذاشته می شود. در صورتی که محکوم علیه، مالی نداشته باشد، محکوم له، می تواند، تقاضای صدور حکم جلب وی را بنماید.

از دیگر شیوه های نحوه اجرای احکام مدنی، در حالتی که محکوم علیه، اقدام به اجرای رای صادره، نمی کند، توقیف محکوم به، توسط دادورز و تسلیم آن، به محکوم له است؛ البته این امر، در مواردی است که محکوم به حکم دادگاه، مال منقول یا غیر منقول است و قابلیت توقیف و تسلیم به محکوم له را نیز دارد.

نحوه ارسال پرونده به اجرای احکام مدنی

در قسمت های قبل، در خصوص نحوه اجرای احکام مدنی، توضیح دادیم و گفتیم که اجرای حکم، تنها با صدور اجراییه و پس از احراز وجود شرایط صدور اجراییه، امکان پذیر است. در این بخش از مقاله، قصد داریم، در خصوص نحوه ارسال پرونده به اجرای احکام مدنی، جهت اجرای حکم، صحبت کنیم که مطابق مراحل زیر است:

تقاضای صدور درخواست اجراییه، از سوی محکوم له

صدور دستور اجراییه از سوی دادگاه، پس از بررسی شرایط صدور اجراییه

تنظیم برگه اجراییه و ابلاغ اجراییه به محکوم علیه

و ارسال برگه اجراییه و کپی پرونده، توسط مدیر دفتر دادگاه، به اجرای احکام دادگاه

چنانچه شخصی، قصد مراجعه به اجرای احکام را داشته باشد، برای این کار، باید، اقدام به اخذ نوبت، از سایت نوبت دهی اجرای احکام، نماید که جهت کسب اطلاعات بیشتر در خصوص این موضوع، مطالعه مقاله ای که در زیر، آمده است، پیشنهاد می گردد.

شرایط صدور اجراییه

بر اساس قانون اجرای احکام مدنی که در آن، نحوه اجرای احکام مدنی، پیش بینی شده، اجرای حکم صادره، تنها، به موجب صدور اجراییه، از سمت مرجع صالح و پس از درخواست صدور آن، توسط محکوم له یعنی، آن طرف دعوا که رای به نفع او صادر شده، امکان پذیر است. لذا در این قسمت از مقاله، قصد داریم، در خصوص شرایط صدور اجراییه، صحبت کنیم که عبارتند از:

قطعی شدن حکم دادگاه یا صدور قرار اجرای موقت حکم، به دستور دادگاه

ابلاغ حکم قطعی، به محکوم علیه و یا قائم مقام و نماینده قانونی او

تقاضای کتبی اجرای حکم، توسط محکوم علیه یا نماینده قانونی او

معین بودن موضوع حکم

صدور اجراییه در خصوص حکم، مگر در موارد استثنا قانون گذار

جهت کسب اطلاعات بیشتر در خصوص نحوه اجرای احکام دیوان عدالت اداری، مطالعه مقاله ای که در زیر، در قسمت در ادامه بخوانید، آمده است، به علاقه مندان این موضوع، پیشنهاد می گردد.

به شعبه اجرای مدنی واصل شد یعنی چه

پس از رسیدگی و صدور حکم نهایی ممکن است برای فرد این پیامک ارسال شود که پرونده شما به شعبه اجرای مدنی واصل شد؛ حال ممکن است این سوال مطرح شود که به شعبه اجرای مدنی واصل شد یعنی چه؟ در پاسخ باید بگوییم پس از رسیدگی به پرونده و صدور حکم قطعی گام بعدی ارجاع پرونده به اجرای احکام برای اجرای رای می باشد.

پس از ارجاع پرونده به اجرای احکام جهت اجرای رای و تعیین شعبه شدن پرونده، این پیامک برای فرد ارسال می گردد که پرونده به شعبه اجرای احکام مدنی واصل شد؛ تا شخص برای اجرای حکم حضورا به شعبه مراجعه نماید. همچنین برای بررسی پیامک، شخص می تواند با مراجعه به سامانه عدل ایران و بررسی اطلاع رسانی پرونده از جزئیات این موضوع باخبر شود.

اجرای احکام مدنی نیز به این معناست که رای صادره از دادگاه حقوقی برای اجرایی شدن به شعب اجرای احکام مدنی ارجاع می شوند. نحوه اجرای احکام مدنی در قانونی با همین نام تعیین تکلیف شده است. برای آشنایی بیشتر با اجرای احکام مدنی مطالعه مقاله زیر توصیه می گردد.

اختیارات قاضی اجرای احکام مدنی

در خصوص اختیارات قاضی اجرای احکام مدنی باید بگوییم وفق ماده 6 دستورالعمل ساماندهی و تسریع در اجرای احکام مدنی: «پس از ارجاع پرونده به واحد اجرا، دادرس اجرای احکام به عنوان دادرس علی البدل دادگاه مجری حکم، عهده دار کلیه امور اجرای احکام از جمله اعمال ماده ۳ قانون نحوه اجرای محکومیت‌ های مالی، اعطای مرخصی محکومان مالی و اتخاذ تصمیم در خصوص اعتراض به نحوه اجرا می‌ باشد. این امر مانع از اعمال نظارت دادگاه صادرکننده رای بر فرایند اجرای حکم نمی‌ باشد»

پس از ابلاغ اجراییه مدیر اجرا نام دادورز (‌مامور اجرا) را در ذیل اجراییه نوشته و عملیات اجرایی را به‌ عهده او محول می‌ کند و اگر در جریان اجرای حکم اشکالی پیش آید دادگاهی که حکم تحت نظر آن اجرا می‌ شود رفع اشکال خواهد نمود. به طور کلی اختیارات قاضی اجرای احکام مدنی محدود به همان موضوعاتی است که در متن قانون به آنها اشاره شده است.

از جمله مواردی که ارجاع پرونده به اجرای احکام و اجرای حکم ان اهمیت به سزایی دارد اجرای حکم پیرامون خلع ید می باشد. شرایط و نحوه اجرای حکم خلع ید در ماده 43 قانون اجرای احکام مدنی ارائه دشه است. برای اشنایی بیشتر با ماده 43 قانون اجرای احکام مدنی مطالعه مقاله زیر توصیه می گردد.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد نحوه اجرای احکام مدنی در کانال تلگرام آیین دادرسی و ادله اثبات دعوا عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون نحوه اجرای احکام مدنی​​ پاسخ دهند .