حضانت

در قانون مواردی پیش بینی شده است که در صورت وجود هر یک از آن ها، چک برگشتی تلقی می شود. از آن جهت که چک برگشتی به مفهوم چک بلامحل یا چک پرداخت نشدنی است، دارنده چک برگشتی می تواند اقدامات قانونی لازم را برای وصول وجه چک برگشتی انجام بدهد که شیوه حقوقی، کیفری و ثبتی از جمله این روش هاست.

چک یک سند تجاری پر کاربرد و با اهمیت است که مورد استفاده روزمره بسیاری از مردم قرار می گیرد. از همین رو قانونگذار برای تضمین سلامت در استفاده مردم از اسناد تجاری همچون چک مقرراتی را تدوین نموده است؛ چرا که عدم آگاهی نسبت به مسائل مربوط به چک، می تواند سبب بوجود آمدن مشکلاتی در این زمینه شود.

یکی از مسائل مهمی که در خصوص پرداخت چک وجود دارد آن است گاهی اوقات چک پرداخت نشده و در واقع، چک به صورت بلامحل صادر شده است. این نوع از چک ها را که در بانک برگشت می خورند را در اصطلاح چک برگشتی می گویند که اطلاع از نحوه وصول چک برگشتی موضوعی مبتلا به و مهم است.

به همین مناسبت، در ادامه این مقاله قصد داریم تا به پرسش چک برگشتی یا بلامحل چیست پاسخ داده و در خصوص موارد چک برگشتی یا بلا محل و نحوه وصول چک برگشتی توضیحاتی را ارائه دهیم. در آخر نیز به پرسش قانون چک برگشتی چیست پاسخ داده شده است. برای آشنایی با چک برگشتی و نحوه وصول چک بلامحل با ما همراه باشید.

چک برگشتی یا بلامحل چیست

در پاسخ به چک برگشتی یا بلامحل چیست باید گفت مطابق قانون صدور چک، شخصی که چک صادر می کند باید در تاریخ درج شده در چک به اندازه مبلغ نوشته شده در چک، در حساب بانکی اش وجه نقد داشته باشد تا مبلغ چک تامین شود. این موضوع تعهدی است که قبال صدور چک بر عهده اوست.

در غیر این صورت، می توان چک را برگشت زد و علیه صادر کننده چک اقدامات قانونی لازم را انجام داد. این نوع از چک ها تحت عناوینی همچون چک بلامحل و یا چک پرداخت نشدنی یا چک برگشتی نیز نامگذاری شده اند. برگشت خوردن چک و استمرار در عدم تامین موجودی، برای صادر کننده عواقب سنگینی را به همراه دارد.

متاسفانه در طی سال های اخیر موارد صدور چک های برگشتی نیز به صورت بی رویه ای افزایش یافته است که همین مطلب، لزوم آشنایی با مقررات و قوانین مربوط به صدور چک را افزایش می دهد. به همین دلیل در ادامه موارد صدور چک برگشتی را ارائه می نماییم. لازم به ذکر است که در صورت برگشت خوردن چک، رفع سوء اثر چک برگشتی، تنها با استفاده از شرایط مقرر در ماده 5 مکرر قانون صدور چک، امکان پذیر خواهد بود.

موارد چک برگشتی یا بلا محل

در قانون، مواردی برای چک برگشتی یا بلا محل پیش بینی شده است که در صورت وجود هر یک از موارد ذکر شده، می توان چک را برگشتی یا بلامحل تلقی کرده و دارنده چک می تواند اقدامات قانونی لازم را برای وصول وجه چک انجام دهد؛ موارد چک برگشتی یا بلا محل عبارتند از:

1صادر کننده چک، وجه نقد کافی در حساب بانکی خود نداشته باشد و یا صاحب حساب تمام یا قسمتی از وجه چکی که صادر کرده است را از حساب بانکی برداشت نماید.

2صادر کننده با آگاهی نسبت به بسته بودن حساب خود، چک صادر کند و یا بعد از صادر کردن چک، حساب خود را مسدود نماید.

3زمانی که صادر کننده چک دستور دهد که وجه به دارنده چک پرداخت نشود.

4در صورتی که چک به صورتی تنظیم شده باشد که بانک به دلایلی مانند قلم خوردگی، عدم مطابقت امضا و یا اختلاف در مندرجات چک از پرداخت وجه به دارنده چک خودداری کند.

در راستای رسیدگی به دعاوی مربوط به چک یا به طور کلی به قواعد حاکم بر مراودات افراد با چک قانون صدور چک به تصویب رسیده است که تمام موارد مربوط به صدور و پرداخت چک، رد و تایید چک صیادی، نحوه ثبت و استعلام و قوانین چک بلامحل می پردازد. برای آشنایی بیشتر با این موضوع مطالعه مقاله زیر توصیه می گردد.

نحوه وصول چک برگشتی

در خصوص نحوه وصول چک برگشتی باید بگوییم سه شیوه برای وصول چک برگشتی از بانک وجود دارد. اولین روش، شکایت کیفری از صادر کننده چک است که منجر به مجازات حبس و جزای نقدی می شود. البته توسل به این شیوه تنها سبب مجازات صادر کننده چک می شود و باید برای دریافت وجه چک برگشتی باید از روش مطالبه وجه چک به شیوه حقوقی اقدام کرد.

به این ترتیب که دادخواست مطالبه وجه چک را باید به دادگاه ارائه نمود. شیوه دیگر وصول وجه چک برگشتی، وصول چک به شیوه ثبتی است که با معرفی اموالی از صادر کننده چک و از طریق اداره ثبت انجام می گیرد. نکته قابل ذکر آن است که کوتاه ترین و مطمئن ترین شیوه برای وصول چک، شیوه کیفری است؛ چرا که معمولا صادر کننده چک برای مواجه نشدن با مجازات های کیفری وجه چک را می پردازد.

در پایان متذکر می شود که با راه اندازی سامانه صیاد و الزامی شدن ثبت چک در این سامانه، احتمال وقوع جرم چک برگشتی، به میزان قابل توجهی کاهش یافته است؛ البته این امر، منوط به آن است که کلیه افراد جامعه که با چک سر و کار داشته، با نحوه ثبت چک در سامانه صیاد آشنایی لازم را داشته و از مقررات مربوط به آن تبعیت نمایند.

قانون چک برگشتی چیست

در پاسخ به پرسش قانون چک برگشتی چیست باید گفت قانون صدور چک مصوب 1355 و آخرین اصلاحات آن در سال 1400، قانون رسیدگی به دعاوی و اختلافات ناشی از چک برگشتی می باشد. وفق ماده 2 این قانون چک های صادره در حکم اسناد لازم الاجرا بوده و در صورت مراجعه دارنده چک به بانک، و عدم دریافت کل یا قسمتی از وجه چک به دلیل عدم تامین موجودی یا هر علت دیگر، چک برگشت خورده و دارنده می تواند طبق قوانین و آیین نامه های مربوط به اجرای اسناد رسمی اقدام نماید.

یعنی با دقت در ماده 2 قانون جدید صدور چک درمی یابیم که در خصوص مطالبه وجه چک برگشتی به قوانین مصوبه در خصوص اسناد رسمی لازم اجرا نیز می توان استناد نمود. علاوه بر ان در خصوص دعاوی مطالبه وجه چک از طریق دادگاه حقوقی علاوه بر قانون صدور چک، در رابطه با نحوه پرداخت و مطالبه آن باید به قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی استناد شود.

در صورتی که دعاوی چک بلامحل به صورت کیفری مطرح شوند، صادر کننده چک بلامحل مجازات شده و نحوه اجرای مجازات آن تابع قانون صدور چک می باشد. وفق ماده 10 قانون صدور چک: «هر کس با علم به بسته بودن حساب بانکی خود مبادرت به صدور چک نماید عمل وی در حکم صدور چک بی‌ محل خواهد بود و به حداکثر مجازات مندرج در ماده ۷ محکوم خواهد شد و مجازات تعیین شده غیرقابل تعلیق خواهد بود.»

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد چک برگشتی چیست و نحوه وصول آن چگونه است در کانال تلگرام موضوعات تجاری عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون چک برگشتی چیست و نحوه وصول آن چگونه است پاسخ دهند.