وقف

ادله اثبات دعوی در امور حقوقی و کیفری، جهت اثبات ادعا و احقاق حق، در آیین دادرسی مدنی و کیفری مشخص شده است. شهادت، قسم، علم قاضی و اقرار، از ادله اثبات و راه های اثبات جرم در امور کیفری می باشند. اقرار، سند، سوگند، شهادت و امارات قضایی نیز، ادله اثبات دعوی در امور حقوقی هستند.

قانون، در روابط اجتماعی و اقتصادی روزمره افراد، اصل را بر صحت و درستی اعمال گذاشته است. بنابراین، اگر کسی ادعا کند، دیگری، امری مخالف قانون انجام داده است، باید آن را ثابت کند. در محاکم دادگستری، اثبات ادعا، تنها با دلایلی امکان پذیر است که در قانون، مشخص و معیین شده اند و بدون آن ها، احقاق حق، یا دفاع از ادعا، ممکن نمی باشد.

بر این اساس، افرادی که به دادگاه ها و دادسرا ها، برای طرح کردن دعوایی مراجعه می کنند، باید از اینکه چگونه می توانند ادعای خود را نزد قاضی ثابت کنند، آگاه باشند. بنابراین، بسته به اینکه خواهان یا شاکی، در یک موضوع حقوقی، اقدام به طرح دعوی نموده است یا در یک موضوع کیفری، راه های اثبات متفاوتی، وجود خواهد داشت.

از این رو، در این مقاله، قصد داریم در این خصوص توضیح دهیم که اثبات ادعا چگونه است و ادله اثبات دعوی در امور حقوقی و کیفری، جهت احقاق حق و اثبات جرم، چه مواردی هستند. چنانچه، سوالاتی پیرامون راه های اثبات جرم و ادله اثبات دعوی در امور حقوقی و کیفری دارید، با ما همراه باشید.

اثبات ادعا چگونه است ؟

در پاسخ به این پرسش که اثبات ادعا در امور حقوقی و کیفری چگونه است؟ باید گفت: وقتی کسی، علیه دیگری، در دادسرای کیفری، شکایت می کند یا به دادگاه عمومی، دادخواست حقوقی می دهد، در اصطلاح حقوقی، دعوایی اقامه کرده است. به طرح کننده شکایت در دادسرا و دادگاه، "مدعی" می گویند. مدعی، وظیفه اثبات ادعای خود، نزد قاضی را بر عهده دارد. البته، مدعی، نمی تواند از هر دلیلی، برای اثبات ادعا و احقاق حق خود، استفاده کند و تنها، دلایل و مدارکی که در قانون، مشخص شده اند، مورد قبول دادگاه هستند.

در مقابل، طرف دیگر نیز، بر مبنای قاعده البینه علی المدعی و الیمین علی من انکر، می تواند، منکر دلایل مدعی شود و دلیل یا مدرکی ارایه کند که دلایل مدعی را بی اثر کند. مثلا، در صورتی که " الف " ادعا کند خودرویی که در دست " ب " است متعلق به " الف " است ، باید ادعایش را با ارایه دلیل، در دادگاه ثابت کند. بعد از این، " ب " نیز می تواند، با آوردن مدرک ، دلایل " الف " را رد کند و مالکیت خود را نسبت به خودرو ثابت نماید.

بر اساس مقدمات بالا، باید گفت، در راستای احقاق حق، اثبات ادعا، یا در مقام دفاع، طرفین هر دعوی، باید مطابق آیین دادرسی مراجع دادگستری، با استفاده از ادله اثبات دعوی در امور حقوقی و کیفری، نظیر شهادت بر اقرار، به اثبات ادعا یا دفاع از خود بپردازند. راه های اثبات جرم و دلایلی که می توان با آن، ادعایی را ثابت کرد یا به دفاع از خود پرداخت، در دعاوی کیفری و حقوقی تا حدی متفاوت است؛ به همین دلیل، هنگام استفاده از ادله اثبات دعوی، باید به نوع دعوا، برای ارایه دلیل، دقت کنیم.

ادله اثبات دعوی در امور حقوقی

دعاوی حقوقی، دعاوی هستند که در دادگاه عمومی، مطرح می شوند و بیشتر، مربوط به خسارات وارد شده و جبران آن می باشد. در واقع، در دعوای حقوقی، به جرایم و مجازات ها رسیدگی نمی شود. همانگونه که گفتیم، مدعی، باید برای اثبات ادعای خویش و در راستای تلاش برای احقاق حق مورد نظر خود، اقدام به استفاده از ادله اثبات دعوی در امور حقوقی و کیفری نماید. همچنین، گفتیم، ادله اثبات دعوی در امور حقوقی و کیفری، متفاوت هستند . مطابق قانون، ادله اثبات دعوی در امور حقوقی، شامل موارد زیر می باشد:

اقرار: از جمله ادله اثبات دعوی در امور حقوقی و کیفری می باشد. اقرار در دعوی حقوقی، به این معنا است که شخص، موضوعی را که به ضرر خودش و به نفع دیگری است، بیان کند. در صورت اقرار یکی از اصحاب دعوی به زیان خودش، طرف مقابل، دیگر نیازی به ارایه دلیل و مدرک ندارد.

سند: مهمترین دلیل، برای اثبات ادعا در دعوی حقوقی، سند است. سند، در ادله اثبات دعوی، هر نوشته ای است که قابل استناد باشد و دادگاه، آن را به عنوان دلیلی برای اثبات ادعا و احقاق حق بپذیرد.

شهادت: از دیگر ادله اثبات دعوی در امور حقوقی و کیفری، شهادت است. اگر به دو روش اقرار و ارایه سند، نتوان ادعا را ثابت کرد، می توان از شاهدان خواست، تا شهادت بدهند. شهادت در امور حقوقی، به این معنی است که از کسی که به صورت تصادفی یا غیر تصادفی، درباره موضوع دعوا، چیزی شنیده یا دیده است، خواسته شود تا آنچه را می داند، در دادگاه بیان کند. 

قسم: قسم یا سوگند، کم کاربرد ترین ادله اثبات دعوی در حقوق مدنی، برای اثبات دعوی و ادعا است و بیشتر، به منظور پایان دادن به اختلاف، از آن استفاده می شود. در صورتی که مدعی، دلایلی برای اثبات ادعای خود، نداشته باشد و طرف مقابل، ادعایش را انکار کند، مدعی می تواند، درخواست سوگند شخص منکر را بخواهد. 

امارات قضایی : اگرچه امارات قضایی، از ادله اثبات دعوی نبوده، اما، به علم قاضی، در راستای فهم موضوع کمک می کنند و بر تصمیم وی در صدور حکم، اثر گذار هستند. مواردی همچون نظر کارشناس یا تحقیق و معاینه محلی، از جمله امارات قضایی می باشند. 

ادله اثبات دعوی در امور کیفری

منظور از دعاوی کیفری، دعاوی هستند که در نتیجه وقوع یک جرم، در دادسرا یا دادگاه کیفری، مطرح می شوند. در قسمت قبل، در خصوص ادله اثبات دعوی در امور حقوقی توضیح دادیم. همانطور که گفتیم، ادله اثبات دعوی در امور حقوقی و کیفری، متفاوت هستند. در این قسمت، قصد داریم، در خصوص ادله اثبات دعوی در امور کیفری، صحبت کنیم. راه های اثبات جرم و دفاع از موضوع مورد ادعا در امور کیفری، در قانون آیین دادرسی کیفری، مشخص شده است. بر اساس این قانون، راه های اثبات جرم و ادله اثبات دعوی در امور کیفری، عبارتند از:

اقرار: اقرار، از جمله ادله اثبات دعوی در امور حقوقی و کیفری می باشد. اقرار، یکی از راه های اثبات جرم است که در آن، متهم یا مرتکب جرم، ارتکاب جرم از طرف خودش را اعلام می کند.

شهادت: شهادت در دعوی کیفری، به این معنی است که کسی غیر از دو طرف دعوی، رخ دادن یا ندادن جرم توسط متهم یا هر موضوع دیگر مرتبط با جرم را، در دادگاه بیان کند. شهادت، از جمله ادله اثبات دعوی در امور حقوقی و کیفری می باشد و یکی از راه های اثبات جرم در امور جزایی است.

سوگند: قسم در امور کیفری، به معنای این است که کسی که قسم می خورد، خدا را گواه می گیرد که حقیقت را می گوید . البته ادای قسم در دعاوی کیفری شرایطی دارد که باید رعایت شود.

علم قاضی: علم قاضی، یعنی اینکه قاضی، بر اساس یک سری مستندات، درباره دعوای مطرح شده، یقین پیدا می کند و می تواند براساس آن یقین، حکم دهد. از جمله مواردی که باعث علم قاضی می شود، نظر کارشناس، تحقیقات محلی، اظهارات مطلع و گزارش ضابطان دادگستری، مانند پلیس و نیروهای بسیج است.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد ادله اثبات دعوی در امور حقوقی و کیفری در کانال تلگرام آیین دادرسی و ادله اثبات دعوا عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون ادله اثبات دعوی در امور حقوقی و کیفری پاسخ دهند.