آشنایی با مراجع دادگستری

یکی از مرسوم ترین شیوه های شکایت از چک برگشتی، شکایت کیفری است. در این روش، طی مهلت شش ماه باید چک را برگشت زده و طی شش ماه بعد از آن نیز شکایت کیفری را در دفاتر خدمات قضایی ثبت کرد. در غیر این صورت، نمی توان از صادر کننده چک، شکایت کیفری نمود و مراحل شکایت کیفری از چک بلامحل را طی نمود و صرفا می توان با استفاده از روش حقوقی یا ثبتی اقدام کرد.

دارنده چک می تواند از تاریخ سر رسید چک، برای دریافت وجه آن به بانک مراجعه کند. حال در صورتی که وجه چک به دلایل مختلف به دارنده پرداخت نشود، او می تواند با استفاده از شیوه های مختلفی همچون روش کیفری، حقوقی یا ثبتی برای شکایت از صادر کننده چک برگشتی و یا وصول وجه چک اقدام کند.

هر کدام از این روش ها شرایط خاص خود را دارد که متقاضی باید با توجه به نوع دعوی (حقوقی یا کیفری) نسبت به طرح دعوا اقدام نماید. هم چنین، شکایت کیفری از چک برگشتی مهلت زمان خاص خود را داشته و برخی چک ها نیز غیر قابل طرح دعوای کیفری می باشند، که همین امر، اهمیت اطلاع از جزئیات شکایت کیفری از چک برگشتی را دو چندان می نماید.

از این رو، در این مقاله قصد داریم شکایت کیفری از چک برگشتی و چک بلامحل را بررسی نموده و مهلت شکایت کیفری از چک برگشتی، مراحل و نحوه شکایت کیفری از چک برگشتی و چک هایی که نمی توان از آنها شکایت کیفری کرد را مورد بررسی قرار دهیم. در انتها، به این پرسش پاسخ داده می شود که شکایت چک برگشتی چقدر طول میکشد. جهت کسب اطلاعات بیشتر در این خصوص، با ما همراه باشید.

مهلت شکایت کیفری از چک برگشتی

یکی از روش های مطالبه چک برگشتی، شکایت کیفری علیه صادر کننده آن است. مسئله مهمی که در خصوص شکایت کیفری از چک برگشتی وجود دارد، مهلت شکایت کیفری از چک برگشتی است. در قانون دو محدوده زمانی 6 ماهه برای شکایت کیفری از چک برگشتی پیش بینی شده است که اولین محدویت زمانی 6 ماهه مربوط به این است که دارنده چک باید از تاریخ صدور چک به مدت 6 ماه، چک را برگشت زده و از بانک گواهی عدم پرداخت دریافت کند. در غیر این صورت دیگر امکان شکایت کیفری نخواهد داشت.

حال اگر دارنده چک این گواهی را دریافت کند، 6 ماه دیگر فرصت دارد تا به دادسرا مراجعه کند و شکایت کیفری از چک برگشتی را آغاز کند. برای مثال اگر تاریخ سر رسید چک 98/3/17 باشد، دارنده چک تنها می تواند تا 98/9/17 چک را برگشت زده و گواهی عدم پرداخت را از بانک دریافت کند. حال اگر در تاریخ 98/6/15 چک را برگشت زد، تا تاریخ 98/12/15 برای شروع شکایت کیفری زمان دارد.

 اگر در این مدت؛ گواهی عدم پرداخت دریافت نشود و شکایت کیفری از چک برگشتی آغاز نشود، دیگر هرگز امکان شکایت کیفری از چک وجود ندارد و باید از سایر شیوه های وصول چک یعنی روش حقوقی و روش ثبتی اقدام نمود.

مراحل و نحوه شکایت کیفری از چک برگشتی

مطابق قانون، صدور چکی که در حساب آن پول نیست (چک بلامحل) جرم است. نکته قابل ذکر این است که شکایت کیفری از چک برگشتی را باید در دادسرای حوزه ای که بانک صادر کننده گواهی عدم پرداخت در آن قرار دارد؛ پیگیری کرد.

وقتی در دادسراها از صادر کننده چک برگشتی شکایت می شود، دادسرا تنها به جرم صدور چک بلامحل رسیدگی می کند، ولی رسیدگی به وجهی که پرداخت نشده است، نیاز به ارائه دادخواست جداگانه دارد. بنابراین برای این که بتوان علاوه بر مجازات صادر کننده چک بلامحل، مبلغ و وجه چک را هم دریافت کرد، باید فرم دادخواست مطالبه طلب را دریافت و پر کرد و به دفتر دادگاه حقوقی تحویل داد تا دادگاه در مهلت مشخص شده به آن رسیدگی کند و در صورت احراز طلب، حکم به پرداخت آن صادر نماید.

مراحل و نحوه شکایت کیفری از چک برگشتی به این صورت است که متقاضی می بایست پس از ثبت نام در سامانه ثنا و اخذ نوبت از دفاتر خدمات قضایی، به همراه مدارک مورد نیاز نظیر اسناد هویتی و مدارک دال بر اثبات ادعا، به این دفاتر مراجعه نموده و شکواییه خود را به ثبت رساند. پس از ثبت شکایت، متقاضی می تواند مراحل پیگیری به شکواییه نظیر ابلاغیه های صادره را از طریق حساب کاربری خود در سامانه ثنا، پیگیری نماید.

چک هایی که نمی توان از آنها شکایت کیفری کرد

در قسمت های پیشین مقاله به مهلت شکایت کیفری از چک برگشتی و نحوه ثبت شکایت پرداخته و در این خصوص، بیان نمودیم که متقاضی جهت ثبت شکایت خود می بایست به دفاتر خدمات قضایی مراجعه نماید. در، این قسمت از مقاله قصد داریم به توضیح چک هایی که نمی توان از آنها شکایت کیفری کرد؛ بپردازیم. بر اساس قانون، چک هایی وجود دارند که نمی توان از آن ها شکایت کیفری کرد:

چکی که ثابت شود سفید امضا بوده است. یعنی اگر کسی ادعا کند چکی را بدون نام دارنده و مبلغ و تاریخ صادر کرده است و این ادعا ثابت شود، چک حقوقی است و نمی توان از آن شکایت کیفری کرد. 

هرگاه دریافت وجه چک از بانک به انجام یک شرط که در متن چک آمده است، منوط شده باشد. مثلا بین خریدار و فروشنده یک خانه شرط شود که در صورتی فروشنده می تواند چک خرید خانه را برای وصول به بانک ببرد، که ابتدا فروشنده سند خانه را به خریدار منتقل کند، در صورتی که شرط در متن چک نیامده باشد؛ اما بتوان از روش دیگری مثل شهادت شاهد شرط را ثابت کرد، چک حقوقی است و قابل پیگیری کیفری نیست.

چک هایی که در متن آن قید می شود که چک برای تضمین انجام کار و یا معامله صادر شده است که به آن چک تضمین شده می گویند. در صورتی که در متن چک نیامده باشد که چک برای تضمین صادر شده است، اما ضمانت قابل اثبات باشد، نمی توان چک را به شیوه کیفری پیگیری کرد.

چک های بدون تاریخ قابل پیگیری کیفری نیستند. در صورتی که صادر کننده، چک بدون تاریخ صادر کرده باشد و دارنده برای اینکه بتواند از صادرکننده شکایت کیفری کند، خودش روی چک تاریخ زده باشد، در این حالت اگر ثابت شود خود دارنده این تاریخ را روی چک درج نموده است، باز هم نمی توان از آن شکایت کیفری کرد.

چک های مدت دار یا چک وعده دار قابل پیگیری کیفری نیستند. یعنی اگر ثابت شود که تاریخ سررسید چک با تاریخ صدور آن متفاوت است، تنها می توان وجه چک را به شیوه حقوقی مطالبه نمود.

چک هایی که بابت معاملات نامشروع و یا بهره ربوی صادر شده باشد نیز قابل شکایت کیفری نیستند.

چک هایی که در مهلت شش ماه از تاریخ سررسید، برای آن ها گواهی عدم پرداخت دریافت نشود و یا در صورتی که گواهی عدم پرداخت دریافت شده باشد، تا مدت 6 ماه اقدام به شکایت کیفری آغاز نشود.

چک هایی که از طرف موسسات مالی و اعتباری یا صندوق های قرض الحسنه صادر می شوند؛ قابل تعقیب کیفری نیستند.

چک هایی که بعد از صدور گواهی عدم پرداخت، با پشت نویسی به دیگری منتقل شود را هم نمی توان از روش کیفری پیگیری کرد. بنابراین، در شرایط مذکور صرفا می توان چک را به شیوه حقوقی یا ثبتی پیگیری کرد.

در پایان، لازم به ذکر است که با راه اندازی سامانه صیاد از سوی بانک مرکزی و لزوم ثبت چک در این سامانه، حجم چک های برگشتی کاهش یافته که در نتیجه آن، حجم شکایات کیفری مربوط به چک در سیستم فضایی کشور نیز با کاهش چشم گیری مواجه شده است.

شکایت چک برگشتی چقدر طول میکشد

از جمله سوالات متداولی که در زمینه شکایت از چک برگشتی برای متقاضی مطرح می شود، این است که شکایت چک برگشتی چقدر طول میکشد؟ در پاسخ به این پرسش می بایست بیان نمود که رسیدگی به شکایت از چک برگشتی مهلت زمان خاصی نداشته و نمی توان برای آن، بازه زمانی مشخصی را پیش بینی نمود.

با این حال؛ می توان بیان نمود که زمان برگشت زدن چک، زمان ثبت شکایت توسط متقاضی، تعداد جلسات دادگاه به منظور رسیدگی و در نهایت، صدور حکم و هم چنین، ورود پرونده به مرحله تجدیدنظر یا فرجام خواهی از جمله مواردی می باشند که در مدت زمان رسیدگی به شکایت چک برگشتی موثرند.

چک حقوقی، چکی است که قابلیت پیگری کیفری را ندارد و این عدم قابلیت؛ نتیجه مستقیم قانونی است که قانون گذار در نظر گرفته است. به منظور اطلاع از چیستی و ماهیت چک حقوقی و نیز، انواع و مراحل وصول آن، مطالعه مقاله قرار داده شده، در قسمت زیر، توصیه می گردد.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد نحوه شکایت کیفری از چک برگشتی در کانال تلگرام حقوق تجاری عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون نحوه شکایت کیفری از چک برگشتی پاسخ دهند.