عرضه اولیه سپیدار

اجرت المثل ایام زوجیت، مالی است که زوجه، در صورت انجام عمل، در منزل شوهر، مستحق دریافت آن می باشد. شرایط دریافت اجرت المثل ایام زناشویی، آن است که عمل زوجه، عرفا دارای اجرت بوده و زوجه، قصد تبرع، یعنی مجانی انجام دادن عمل را نداشته و نحوه مطالبه آن نیز با ارائه دادخواست به دادگاه خانواده، از طریق دفاتر خدمات قضایی می باشد.

با انعقاد عقد ازدواج، مجموعه ای از حقوق و تکالیف مالی، بر عهده زوجین قرار می گیرد. از جمله آنکه شوهر، موظف به پرداخت نفقه و مهریه همسر خود بوده و زن نیز در مقابل، موظف به تمکین و پذیرش ریاست شوهر بر خانواده می باشد. یکی از حقوق مالی زن که تکلیفی بر عهده شوهر می باشد، اجرت المثل ایام زناشویی است.

از آنجا که کار زن، در منزل مشترک، همچون کار سایر افراد جامعه، دارای ارزش مالی بوده، قانونگذار، شرایطی را پیش بینی کرده است تا زن، بتواند مبلغی را تحت عنوان اجرت المثل ایام زناشویی یا اجرت المثل ایام زوجیت، از شوهر خود، مطالبه کند . البته تعلق این اجرت المثل به زن، شرایطی دارد که در قانون پیش بینی شده است.

به همین دلیل، در این مقاله، ابتدا به این سوال پاسخ داده که اجرت المثل ایام زوجیت چیست؛ سپس در ادامه، شرایط این نوع از اجرت المثل و نحوه مطالبه آن را از طریق دادگاه خانواده توضیح خواهیم داد. در انتها نیز، به بررسی  قانون جدید اجرت المثل ایام زناشویی، خواهیم پرداخت.

اجرت المثل ایام زوجیت چیست

پیش از آنکه به این سوال پاسخ دهبم که اجرت المثل ایام زوجیت چیست؟ و مبلغ اجرت المثل زن در سال 1401 چگونه تعیین می شود؟ لازم است تا ابتدا، به تعریف مفهوم اجرت المثل در حقوق پرداخته و پس از تعریف مفهوم اجرت المثل و مشخص کردن مفهوم این اصطلاح حقوقی، در مرحله بعد، به این سوال پاسخ دهیم که اجرت المثل ایام زناشویی چیست؟

قانون گذار، در ماده 336 قانون مدنی در تعریف مفهوم حقوقی اجرت المثل، مقرر داشته است: ( هرکس بر حسب امر دیگری، اقدام به عملی کند که عرفا برای آن عمل، اجرتی بوده یا آن شخص، عادتا مهیای آن عمل باشد، عامل، مستحق اجرت عمل خود خواهد بود؛ مگر اینکه معلوم شود که قصد تبرع داشته است.)

بنابراین، مطابق ماده مذکور، اجرت المثل، در مفهوم حقوقی آن، مالی است که شخص، در صورت انجام یک عمل برای دیگری، مستحق دریافت آن می باشد. بر اساس این ماده، تعلق اجرت المثل، به عامل عمل، منوط به وجود شرایطی است و تنها در صورت وجود آن شرایط، اجرت المثل، به عامل، تعلق می گیرد. این شرایط، عبارتند از:

در عرف، برای عمل انجام شده، اجرت در نظر گرفته شود؛ یا اگر، در عرف، برای عمل انجام شده، اجرت در نظر گرفته نشده، شخص انجام دهنده عمل، خودش آماده دریافت اجرت باشد. به عنوان مثال، اگرچه عبور دادن افراد از رودخانه، عرفا اجرت ندارد، اما اگر شخصی، برای مدت زمان طولانی، در کنار رودخانه و به کار عبور دادن افراد مشغول باشد، به عمل این شخص، اجرت المثل تعلق می گیرد.

عامل یا انجام دهنده عمل، قصد تبرع نداشته باشد. منظور از قصد تبرع، قصد انجام مجانی عمل می باشد. بنابراین، اگر عامل عمل، قصد داشته باشد که عمل را مجانا انجام دهد، مستحق اجرت المثل نخواهد بود.

با توجه به اینکه تبصره ماده 366 قانون مدنی، در اصلاحات سال 1385 به این قانون، اضافه شده و به طور دقیق، شرایط دریافت اجرت المثل ایام زناشویی را تبیین و مشخص نموده، در بخش بعد، به توضیح شرایط تعلق اجرت المثل ایام زوجیت، بر اساس تبصره مذکور و قواعد مندرج در آن، می پردازیم.

شرایط دریافت اجرت المثل ایام زوجیت

در بخش قبل، به این سوال پاسخ داده که اجرت المثل ایام زوجیت چیست؟ و گفتیم که اجرت المثل ایام زناشویی، مالی است که زوجه، در صورت انجام عمل، در منزل شوهر، مستحق دریافت آن می باشد. دریافت اجرت المثل ایام زناشویی نیز منوط بر آن است که عمل زوجه، عرفا دارای اجرت بوده و زوجه، قصد تبرع، یعنی مجانی انجام دادن عمل را نداشته باشد.

تبصره ماده 336 قانون مدنی، که در اصلاحات سال 1385 به این قانون، اضافه شده، در بیان شرایط دریافت اجرت المثل ایام زناشویی، من جمله اجرت المثل در صورت طلاق از طرف زن، مقرر می دارد: ( چنانچه زوجه، کارهایی را که شرعا به عهده وی نبوده و عرفا برای آن کار، اجرت المثل باشد، به دستور زوج و با عدم قصد تبرع انجام داده باشد و برای دادگاه نیز ثابت شود، دادگاه، اجرت المثل کارهای انجام گرفته را محاسبه و به پرداخت آن حکم می نماید .)

از آنجا که شرایط دریافت اجرت المثل ایام زوجیت، در تبصره ماده 336 قانون مدنی، مشخص گردیده و دریافت اجرت المثل ایام زناشویی، تنها در این شرایط، امکان پذیر می باشد، در این بخش، به توضیح شرایط تعلق اجرت المثل ایام زوجیت، پرداخته که مطابق موارد زیر می باشند:

کارهایی که زوجه انجام داده، شرعا بر عهده وی نبوده است. مثل اینکه، زن نظافت منزل و امور آشپزی را انجام داده باشد؛ در حالی که به لحاظ قانونی و شرعی، موظف به انجام این کارها نیست. نکته مهم در این خصوص، آن است که زن نمی تواند بابت کارهایی که به لحاظ شرعی و قانونی بر عهده وی است، اجرتی را مطالبه کند؛ مانند تمکین، چرا که تمکین از وظایف زن در برابر شوهرش است .

زن باید این کارها را به دستور زوج انجام داده باشد. منظور از به دستور زوج، در این ماده، آن است که زن، این کارها را به درخواست مرد انجام داده باشد .

زن باید با قصد عدم تبرع، این امور را انجام داده باشد . منظور از عدم تبرع، در این ماده، آن است که زن، قصد انجام دادن رایگان کارها را نداشته باشد. بلکه، نیت واقعی او، آن باشد که این کارها در قبال دریافت مزدی انجام می شوند . بنابراین، در صورتی که خواسته زن، انجام دادن رایگان این امور در منزل باشد، به لحاظ شرعی یا قانونی، حقی در دریافت اجرت ندارد؛ چرا که به خواسته خود در حق شوهرش، تبرع یا احسان کرده است؛ لذا نمی تواند اجرتی بخواهد.

مطالبه اجرت المثل ایام زوجیت

در قسمت قبل، شرایط دریافت اجرت المثل ایام زناشویی و شروط تعلق این اجرت المثل را به زن توضیح داده و گفتیم که برخلاف تصور بسیاری از افراد، طلاق دادن زن، از شرایط دریافت اجرت المثل توسط وی نبوده، بلکه زن در طول دوران زندگی مشترک و بدون اینکه، دادخواست طلاق دهد نیز می تواند اجرت المثل خود را مطالبه نماید.

از آنجا که در بیشتر موارد، اختلاف میان زوجین، برای دریافت اجرت المثل ایام زوجیت و تعلق آن به زن، میان خود آنها به نتیجه نمی رسد و زوجه غالبا، مجبور بوده که برای دریافت اجرت المثل ایام زناشویی، به دادگاه مراجعه کرده و اجرت المثل ایام زوجیت را از طریق قضایی، مطالبه نماید، لذا، در این بخش، به توضیح نحوه مطالبه اجرت المثل ایام زناشویی، پرداخته که طبق مراحل زیر می باشد:

در مرحله اول از مراحل نحوه مطالبه و دریافت اجرت المثل ایام زوجیت، زوجه باید برای دریافت اجرت المثل ایام زناشویی، به یکی از دفاتر خدما الکترونیک قضایی، مراجعه کرده و برای ثبت و ارسال دادخواست دریافت اجرت المثل ایام زناشویی، اقدام نماید. البته، ثبت دادخواست، از طریق سامانه ثنا و آدرس remission.adliran.ir/PetitionEdit.aspx نیز امکان پذیر می باشد.

پس از ارجاع دادخواست دریافت اجرت المثل ایام زوجیت، به شعبه دادگاه خانواده، وقت رسیدگی، تعیین شده و طرفین دعوا، یعنی زوجه و زوج، برای ارائه توضیحات و ادله خود، باید در جلسه یا جلسات دادرسی، حاضر شوند.

در صورت اختلاف زوجین در مبلغ اجرت المثل ایام زناشویی، دادگاه خانواده، با صدور قرار ارجاع امر به کارشناسی، تکلیف تعیین اجرت المثل و مقدار آن را به کارشناسی واگذار می کند که کارشناس، مبلغ آن را با توجه به مسائل مختلفی، تعیین می کند . برخی از ویژگی های زن، از جمله تحصیلات بالا، سبب می شود که اجرت المثل بالاتری برای وی تعیین شود.

در نهایت، پس از صدور حکم بدوی به نفع زوجه و در صورت اعتراض هر یک از طرفین، به این رای و تایید رای در دادگاه تجدیدنظر استان و قطعیت رای، زوجه می تواند برای اجرای رای قطعی، به اجرای احکام دادگاه، مراجعه نماید. البته، اگر شوهر، توان مالی کافی جهت پرداخت یک باره اجرت المثل زن را نداشته باشد، می تواند از دادگاه بخواهد که پرداخت اجرت المثل به زن، قسطی شده و یا برای پرداخت به وی، مهلت داده شود.

شرایط دریافت اجرت المثل ایام زوجیت در قانون جدید اجرت المثل زن

در بخش های پیشین، به توضیح شرایط دریافت اجرت المثل ایام زوجیت، من جمله اجرت المثل زن در عقد موقت و نحوه مطالبه و دریافت اجرت المثل ایام زناشویی و مراحل آن پرداختیم. اما نکته ای که در رابطه با شرایط دریافت اجرت المثل ایام زناشویی و تعلق آن به زن، وجود داشته، این مساله بوده که اثبات تبرعی نبودن یا مجانی نبودن، کارهای زوجه، در دعوای دریافت اجرت المثل ایام زوجیت، بر عهده زن بوده که این امر، اغلب، بسیار دشوار می باشد؛ به نحوی که در بسیاری از دعاوی طرح شده، خواسته زوجه برای اجرت المثل، به دلیل عدم امکان اثبات این مساله، رد می شود.

راه های فرار از اجرت المثل

یکی از سوالاتی که در رابطه با شرایط دریافت اجرت المثل ایام زوجیت، از سوی مردان به وفور پرسیده می شود، این سوال بوده، که آیا می توان اجرت المثل را نپرداخت و اینکه راه های فرار از اجرت المثل چی می باشد؟

در میان راه های فرار از اجرت المثل قانونی، می توان به این موارد اشاره کرد: در دادگاه، از زن پرسیده شود که آیا برای اخذ دستمزد، امور خانه را انجام داده یا نه و چنانچه، پاسخ زن، به این سوال منفی باشد، اجرت المثل به وی تعلق نخواهد گرفت. همچننی، توافق با زن برای بخشیدن اجرت المثل، در مقابل حق طلاق، یکی دیگر از راه های فرار از اجرت المثل می باشد.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد شرایط دریافت اجرت المثل ایام زوجیت در کانال تلگرام حقوق خانواده عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون شرایط دریافت اجرت المثل ایام زوجیت پاسخ دهند .