خیار عیب چیست

در این مقاله به بررسی خیار عیب می پردازیم . 

هدف از معامله کردن مخصوصا در معاملات معوض ، به دست آوردن مال یا خدماتی است . برای مثال در قرارداد خرید و فروش ما در ازاء پرداخت پول مالک خانه ، اتومیبل یا هر چیز دیگری که قابل خرید و فروش باشد ، می شویم . اصل در معامله این است که کالایی که ما تحویل می گیریم یک سری صفات و ویژگی های مشخص داشته باشد مثلا اینکه کالا سالم باشد . بنابراین کالایی که معیوب است مورد نظر ما نیست و در صورتی که اینطور باشد معامله با قصد و نیت ما برای معامله کردن در تعارض است . به وجود عیبی در کالا که به ما اختیاری این را می دهد که بتوانیم معامله را ادامه ندهیم ، خیار عیب می گویند . از این رو در این مقاله به بررسی اینکه خیار عیب چیست و راه های جبران آن از جمله حق فسخ ناشی از خیار عیب و دریافت ارش بابت عیب می پردازیم .

خیار عیب چیست

ماده 422 قانون مدنی درباره اینکه خیار عیب چیست می گوید : " اگر بعد از معامله ظاهر شود که مبیع معیوب بوده ، مشتری مختار است در قبول مبیع با اخذ ارش یا فسخ معامله " . مفهوم عیب را در گفت و گوهای خود زیاد شنیده ایم . دکتر کاتوزیان در تعریف عیب می گوید : " نقصی است که از ارزش کالا یا انتفاع متعارف آن بکاهد " .در واقع طبق قانون اگر کالای خریداری شده دارای نقصی باشد که استفاده از آن را غیر ممکن کند یا به واسطه عیب ، ارزش مال کمتر شده باشد، مشتری از خیار عیب برخوردار است . یعنی مشتری بخاطر عیبی که در کالا هست دو راه حل دارد :
یا معامله را فسخ کند 
یا مابه التفاوت مال سالم و ناقص را دریافت کند که در اصطلاح حقوقی به آن ارش می گویند . 
البته برای اعمال خیار عیب باید شرایطی را در نظر داشت : اولا اینکه مشتری از وجود عیب ناآگاه باشد یعنی اگر عیب دیده هم می شود ، مشتری متوجه آن نشود باز هم خیار عیب صورت می گیرد . دوم اینکه عیب باید در زمان انعقاد عقد وجود داشته باشد .  سوما اگر قرارداد منعقد شود ولی هنوز کالا به مشتری تحویل داده نشده است ، عیبی در کالا رویت شود ، باز هم مشتری حق فسخ خواهد داشت . 
تشخیص عیب بر حسب عرف و عادت تعیین می شود بنابراین ممکن است عیب در زمان و مکان های مختلف متفاوت باشد .

حق فسخ ناشی از خیار عیب

دریافت ارش بابت عیب

راه حل دومی که مشتری در برخورد با عیب در کالا دارد دریافت ارش بابت عیب است به این معنی که مشتری ما به التفاوت سالم و معیوب کالا را دریافت کند . به این ما به التفاوت ارش می گویند . ماده 427 در نحوه تعیین ارش می گوید که : 
" ‌قیمت حقیقی مبیع در حال بی عیبی و قیمت حقیقی آن در حال معیوبی توسط کارشناس رسمی معین شود.
‌اگر قیمت آن در حال بی عیبی مساوی با قیمتی باشد که در زمان بیع بین طرفین مقرر شده است تفاوت بین این قیمت و قیمت مبیع در حال معیوبی ‌مقدار ارش خواهد بود.
‌و اگر قیمت مبیع در حال بی عیبی کمتر یا زیادتر از ثمن معامله باشد نسبت بین قیمت مبیع در حال معیوبی و قیمت آن در حال بی عیبی معین شده و‌ بایع باید از ثمن مقرر به همان نسبت نگاه داشته و بقیه را به عنوان ارش به مشتری رد کند " .

برای مطالعه بیشتر درباره خیار عیب چیست در کانال تلگرام حقوق قراردادها عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون خیار عیب چیست پاسخ دهند .