ارتباط تمکین با نفقه یک نوع رابطه مستقیم بوده و بر اساس ماده 1108 قانون مدنی در صورتی که زن بدون دلیل موجه قانونی از شوهر خود تمکین نکند، ناشزه بوده و مستحق دریافت نفقه نمی باشد. منظور از تمکین تبعیت از خواسته های مشروع شوهر و انجام وظایف زناشویی می باشد.

   

عناوین اصلی این مقاله

• تمکین چیست
• نفقه چیست
• رابطه تمکین با نفقه
سوالات متداول

دین مبین اسلام اهمیت به سزایی برای بنیان خانواده قائل می باشد. همین امر منجر به وجود قواعد فقهی و قوانین و مقررات بسیاری در حوزه خانواده علی الخصوص در روابط میان زوجین می باشد. از جمله قواعد موجود مربوط به نفقه زوجه و تمکین از شوهر می باشد.

به محض اینکه عقد نکاح میان طرفین بسته شد و زن و مرد ازدواج کردند، حقوق و تکالیفی در برابر یکدیگر خواهند داشت. یکی از این حق و تکلیف ها، ناظر است بر ارتباط میان تمکین و نفقه. یعنی اینکه زن از حق نفقه برخوردار است و باید تمکین کند، مرد هم باید نفقه زن را بپردازد، اما در مقابل همسرش باید از او تمکین نماید.بنابراین آشنایی با ارتباط نفقه و تمکین چگونگی مطالبه نفقه قبل از تمکین خاص اهمیت به سزایی دارد.

به دلیل اهمیتی که ارتباط نفقه و تمکین دارد و دعاوی مهمی که در دادگاه ها مطرح می شود در این مقاله نخست به بررسی اینکه تمکین چیست پرداخته، سپس نفقه زن را مطرح می نماییم و در ادامه به ارتباط میان تمکین با نفقه خواهیم پرداخت. در صورت تمایل به آشنایی بیشتر با رابطه نفقه و تمکین و نحوه دریافت نفقه قبل از تمکین با ما همراه باشید.

تمکین چیست

از جمله تکالیفی که بر اساس شرع و قانون بر عهده خانم ها قرار گرفته است، تمکین از شوهر می باشد. ممکن این سوال مطرح شود که تمکین چیست؟  نفقه فرع بر تمکین است یعنی چه؟ در پاسخ باید بگوییم تمکین که در لغت به معنای اطاعت کردن می باشد، به دو نوع تمکین عام و تمکین خاص قابل تقسیم است. تمکین عام به معنای اطاعت از مرد در امور کلی زندگی مشترک می باشد.

امور کلی زندگی مشترک عبارت است از اموری همچون سکونت در منزلی که شوهر انتخاب کرده است، عدم خروج از منزل بدون اجازه شوهر و غیره. در مقابل، تمکین خاص ناظر بر روابط زناشویی میان زوجین است. در صورتی که زن بدون مانع مشروع از تمکین خودداری کند، به دلیل عدم تمکین، عنوان زن ناشزه به وی اطلاق می شود.

ممکن است این سوال به ذهن متبادر شود که در چه صورت نفقه به زن تعلق نمیگیرد؟ درپاسخ باید اینطور بگوییم که ناشزه بودن و عدم تعلق نفقه در صورت امتناع از انجام وظایف زناشویی منوط به صدور حکم قطعی عدم تمکین می باشد. یعنی چنانچه مرد اقدام به طرح دعوی الزام به تمکین نموده و بتواند عدم تمکین و نفقه زوجه را اثبات کند و در نهایت دادگاه حکم صادر کرده و حکم قطعی شود، زوجه مستحق نفقه نمی باشد.

نفقه چیست

در پاسخ به پرسش نفقه چیست باید بگوییم یکی از حقوقی که به محض عقد نکاح به زن تعلق می گیرد، حق نفقه است. در مقابل، این تکلیف بر عهده شوهر قرار می گیرد که نفقه زن و نفقه فرزند خود را بپردازد. در پاسخ به این سوال که نفقه زن چقدر است، باید گفت که در قانون مبلغ نفقه تعیین نشده است. بلکه مصادیقی از آن در ماده 1107 قانون مدنی آمده است .

مصادیق نفقه در ماده 1107 قانون مدنی عبارتند از تمام نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از جمله خوراک، پوشاک، مسکن، هزینه های بهداشتی، درمانی و ... . پرداخت نفقه به زن، تا اندازه ای که به نظر قانونگذار اهمیت دارد که برای عدم پرداخت نفقه زن، ضمانت اجرای عدم پرداخت نفقه توسط مرد در نظر گرفته است. بنابراین، در صورتی که مرد نفقه زن خود را با وجود توانایی نپردازد، ممکن است راهی زندان بشود. 

پرداخت نفقه تا جایی اهمیت داشته که قانونگذار برای عدم پرداخت آن ضمانت اجرای کیفری پیش بینی کرده است. ضمانت اجرای کیفری ترک انفاق وفق ماده 53 قانون حمایت از خانواده حبس تعزیری درجه 6 می باشد. البته اجرای این مجازات منوط به شکلایت شاکی بوده و در صورتی که شاکی از شکایت خود بگذرد اجرای مجازات متوقف می شود.

رابطه تمکین با نفقه

در خصوص رابطه تمکین با نفقه باید گفت بر اساس قانون مدنی، پرداخت نفقه به زن، منوط به تمکین از جانب وی می باشد. این ارتباط میان تمکین و نفقه در ماده 1108 قانون مدنی اینگونه آمده است: "هرگاه زن بدون مانع مشروع از ادای وظایف زوجیت خودداری کند، مستحق نفقه نخواهد بود". منظور از ادای وظایف زوجیت در این ماده، تمکین در برابر شوهر می باشد. بنابراین، در پاسخ به این سوال که در چه مواردی نفقه به زن تعلق نمی گیرد، باید اشاره کرد که عدم تمکین از سوی خانم سبب می شود که وی حق نفقه را از دست بدهد و مرد نیز الزامی به پرداخت نفقه نداشته باشد. اما در این خصوص توجه به دو نکته ضروری است:

نخست آنکه، در برخی موارد، بر اساس قانون، زن حق این را دارد که از تمکین در برابر شوهرش خودداری کند. به عنوان مثال، زمانی که مرد مبتلا به یکی از بیماری های مقاربتی است، زن می تواند از تمکین در برابر او خودداری کند. یا در صورتی که حق تعیین محل سکونت با زن باشد و او در محلی غیر از محل سکونت شوهر زندگی کند. همچنین، در صورتی که زن بیمار باشد و تمکین برای وی ضرر داشته باشد، زن می تواند از تمکین خودداری کند. در چنین مواردی که زن به لحاظ قانونی مجاز به عدم تمکین است، مرد نمی تواند به دلیل عدم تمکین، از پرداخت نفقه به زن خودداری کند. بلکه چون زن به دلیل یک مانع مشروع از تمکین خودداری کرده است، مرد باید نفقه را بپردازد. 

دوم اینکه، بر اساس قانون مدنی، زن می تواند تا زمانیکه مهریه به او داده نشده است، از تمکین در برابر شوهرش خودداری کند تا زمانیکه مهریه را بطور کامل دریافت کند. در اصطلاح حقوقی به این حق، حق حبس زوجه در عقد نکاح گفته می شود. بنابراین، اگر زن تا زمانیکه مهریه اش را نگرفته به منزل شوهر نرود و از او تمکین نکند، از حق حبس خود استفاده کرده است و بر همین اساس، مرد همچنان موظف به پرداخت نفقه به او می باشد.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد ارتباط تمکین با نفقه به کانال تلگرام حقوق خانواده مراجعه کنید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون ارتباط تمکین با نفقه​ پاسخ دهند.

سوالات متداول

1- تمکین چیست؟

2- نفقه چیست؟

3- رابطه تمکین با نفقه چیست؟

سپیده

1403/07/19

نفقه فرع بر تمکین است یعنی چه؟