حقوق شهروندی مجموعه ای است از حقوق مدنی ، سیاسی ، اجتماعی و اقتصادی است که شهروند به عنوان یک تبعه دولت – کشور از آن برخوردار است ، مانند : حقوق شهروندی در نظام اداری . حقوق شهروندی و نحوه اعمال و اجرای آن یکی از مهم ترین چالش های حقوقی عصر حاضر است . منظور از حقوق شهروندی حقوق و تکالیفی است که شهروندان در جامعه شهری با یکدیگر و در تعامل با سازمان های دولتی دارند . در این راستا دولتها دست به ابتکاراتی زد تا نواقص ارائه خدمات در بخش دولتی را برطرف کنند از جمله ابتکارات تدوین منشور حقوق شهروندی است دولت ها از این طریق می خواهند حقوق شهروندی انسانی که مستلزم برخورداری از حق احترام برابر ، آسایش ، آزادی ، امنیت و آگاهی و حق پیشرفت است محقق سازند . در کشور ما نیز این منشور در سال  1395 تدوین شد و ابلاغ گردید . در این مقاله بررسی اینکه منشور حقوق شهروندی چیست و بررسی منشور حقوق شهروندی مصوب 1395 می پردازیم .

منشور حقوق شهروندی چیست ؟

حقوق شهروندی ، به مجموعه حقوقی که افراد به اعتبار موقعیت شهروندی خود دارا می باشند و نیز مجموعه قواعدی که بر موقعیت آنان در جامعه حکومت می کند گفته می شود . بنابراین ، « حقوق شهروندی » یک مفهوم نسبتاً وسیعی است که شامل حقوق مدنی و سیاسی ، اقتصادی ، اجتماعی و فردی می باشد . منشور حقوق شهروندی نیز سندی است که حاوی کلیه حقوقی ملت است که قبلا به صورت پراکنده و یا مختصر بیان شده است اما در منشور حقوق شهروندی حقوق ملت ایران به تفصیل به بیان شده است . اگرچه منشور امر جدیدی در کشور ما است اما به طور کلی نوآوری خاصی در آن وجود ندارد و قبلا به صورت پراکنده در سایر قوانین به آن پرداخته شده است ولی در منشور حقوق شهروندی این حقوق به صورت منسجم و تفصیلی به این امر پرداخته است که به طور کلی آیینه تمام نمایی حقوق ملت است که به صورت یک مجموعه جمع آوری شده است . به عبارت دیگر کلیه حقوق ملت به صورت منسجم و به تفصیل در آن بیان شده است تا علاوه بر اینکه سندی جامع در خصوص حقوق شهروندان وجود داشته باشد دولت نیز وظایف و تکالیف عمده خود را در برابر حقوق ملت شناسایی نماید .  

مواد منشور حقوق شهروندی مصوب 1395

منشور حقوق شهروندی در 29 آذر 1395 از سوی رئیس جمهور امضا و ابلاغ شد دولت در این سند به دنبال این است که با اتکا به قوانین و مقررات موجود وظایف و تکالیف عمده خود در باب حقوق ملت و حقوق شهروندی را درچهارچوب قانون اساسی و با رعایت موازین اسلامی احصا کند . تا حقوق شهروندی به بهترین نحوه در جامعه اعمال شود و در خصوص ضمانت اجرایی این سند نیز ساز و کارهای در این سند پیش بینی شده است . 

 

تقسیم بندی موضوعات منشور حقوق شهروندی

منشور حقوق شهروندی در 120 ماده تدوین شده است که پس از بیان مقدمه ای در خصوص منشور به فصل های مختلفی تقسیم شده است که به طور کلی شامل بخش های ذیل می باشد :

 

- حق حیات ، سلامت و کیفیت زندگی که در برگیرنده مواد 1 الی 6 این سند است . 

- حق کرامت و برابری انسانی نیز از ماده 7 الی ماده11 را دربر دارد .

- حق آزادی و امنیت شهروندی این حقوق شامل مواد 12 تا 18 این سند است .

- حق مشارکت در تعیین سرنوشت که مواد 15 الی 18 منشور را به خود تخصیص داده است . 

- حق اداره شایسته و حسن تدبیر این حق از ماده 19 تا 24 این سند را به خود اختصاص داده است .

- حق آزادی اندیشه و بیان از ماده 25 تا 29 نیز به مبحث حق آزادی اندیشه و بیان پرداخته شده است .

- حق دسترسی به اطلاعات از ماده 30 الی 32 به این حقوق تخصیص داده شده است . 

- حق دسترسی به فضای مجازی از ماده 33 تا 35 در بردارد . 

- حق حریم خصوصی از ماده 36 تا 42 می باشد . 

- حق تشکل ، تجمع و راهپیمایی از ماده 43 تا 46 بررسی شده است . 

- حق تابعیت ، اقامت و آزادی رفت و آمد ماده 47 تا 50 را به طور کلی دربردارد . 

- حق تشکیل و برخورداری از خانواده مواد 51 . 52 . 53 . 54 . و 55 به این حق پرداخته است .

- حق برخورداری از دادخواهی عادلانه این حق شهروندی نیز از ماده 56 تا 67 را به این موضوع اختصاص داده شده است . 

- حق اقتصاد شفاف و رقابتی که از حقوق بسیار مهم شهروندان است از ماده 68 الی 72 این قانون را دربرگرفته است . 

- حق مسکن در ماده 73 و 74 بیان شده است . 

- حق مالکیت نیز که در مواد 75 و 76 به آن پرداخته شده است . 

- حق اشتغال و کار شایسته از مواد 77 الی 84 را در بردارد .

- حق رفاه و تامین اجتماعی نیز از ماده 85 تا 94 را به این حقوق اختصاص داده شده است .

- حق دسترسی و مشارکت فرهنگی از ماده 95 تا 103 می باشد . 

- حق آموزش و پرورش از ماده 104 تا  111 بیان شده است . 

- حق محیط زیست سالم و توسعه پایدار از ماده 112 تا 115 را به خود اختصاص داده است . 

- حق صلح ، امنیت و اقتدار ملی  مواد 116 و 117 و 118 و همچنین 119 و 120 را دربردارد .

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد منشور حقوق شهروندی به کانال تلگرام موضوعات حقوقی مراجعه کنید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون منشور حقوق شهروندی پاسخ دهند .

 

 

سوالات متداول

1- منشور حقوق شهروندی از سوی چه نهادی تدوین و منتشر شده است ؟

2- منشور حقوق شهروندی چه سندی است و حاوی چه مطالبی است ؟

3- منشور حقوق شهروندی در چه سالی از سوی رئیس جمهور امضا و ابلاغ شده است ؟ 

---

نظرات کاربران