در این مقاله مهلت ثبت واقعه ازدواج​ را مورد بررسی قرار می دهیم .

بر اساس قانون مدنی ، عقد نکاح یک قرارداد رضایی است و انجام آن منوط به هیچ گونه تشریفات دیگری نشده است . بنابراین ممکن است که عقد نکاح بدون تنظیم سند ازدواج و یا ثبت نمودن ازدواج واقع بشود . با این حال ، قانونگذار برای اینکه اثبات نکاح در صورت بروز اختلاف به آسانی امکان پذیر باشد و زوجین تعهدات مربوط به عقد نکاح یا ازدواج را بپذیرند و همچنین نظم بخشی و سامان دهی به این عقد اجتماعی مهم ، ثبت کردن ازدواج دائم را در دفاتر رسمی ازدواج و طلاق الزامی نموده و در قانون برای جرم عدم ثبت ازدواج نیز مجازات هایی پیش بینی کرده است . به همین مناسبت در مقاله پیش رو قصد داریم ابتدا به بررسی مهلت و موعد زمانی ثبت ازدواج دائم بر اساس قانون بپردازیم و در ادامه نیز ضمانت های اجرایی عدم ثبت ازدواج را بیان نماییم .

برای نخستین بار در نظام حقوقی ایران ، ماده یک قانون راجع به ازدواج مصوب 1310 ، ثبت کردن عقد نکاح توسط مرد را الزامی دانسته و عدم ثبت عقد نکاح دائم را جرم انگاری نموده و بر اساس این قانون ، شوهر مکلف شده است تا ظرف بیست روز پس از ازدواج دائم با زن ، اقدام به ثبت نکاح دائم نماید . بنابراین بر اساس این قانون فرصت ثبت ازدواج دائم بیست روز بود که البته این قانون در سال 1316 اصلاح شد و موعد بیست روزه به عنوان مهلت زمان ثبت نکاح دائم حذف گردید و شوهر مکلف به ثبت واقعه نکاح در دفاتر رسمی شد که بر اساس این ماده : " در نقاطی که وزارت عدلیه معین و اعلام می نماید ، هر ازدواج و طلاق و رجوع باید در یکی از دفاتری که مطابق نظامنامه های وزارت عدلیه تنظیم می شود ، واقع و به ثبت برسد . پس از آن ، نظر به اهمیت ثبت نکاح دائم بر اساس قانون مجازات های اسلامی نیز لزوم ثبت ازدواج دائم مورد پیش بینی قرار گرفته و برای عدم ثبت نکاح مجازات تعزیری مقرر گردید و با این حال باز هم مهلت ثبت واقعه ازدواج تعیین نشد . تا اینکه با اصلاح قانون حمایت خانواده در سال 1391 ، ثبت ازدواج دائم به موجب این قانون ضروری شده و مرد مکلف شده است تا نسبت به ثبت واقعه نکاح اقدام نماید . بنابراین همانگونه که ملاحظه می شود در قوانین ناظر بر ثبت نکاح ، فرصت و مهلت ویژه و به خصوصی جهت ثبت کردن ازدواج مورد پیش بینی قرار نگرفته است . به این معنا که پس از وقوع عقد نکاح یا ازدواج ، مرد مکلف است که نسبت به ثبت واقعه ازدواج اقدام نماید ؛ در غیر این صورت ممکن است به مجازات قانونی عدم ثبت ازدواج محکوم شود .

 البته لازم به ذکر است که ضمانت اجرای عدم ثبت واقعه ازدواج ، صرفا مختص ازدواج دائم می باشد و ازدواج موقت یا صیغه مشمول چنین حکمی نیست . البته در صورتی که بر اساس قانون حمایت خانواده مرد ملزم به ثبت عقد موقت شده باشد ( زن در طول مدت عقد موقت باردار شود و یا اینکه قبل از عقد موقت با مرد شرط ثبت عقد موقت را نموده باشد . همچنین در حالتی هم که پس از صیغه زن و مردی با هم توافق کنند که عقد موقت به ثبت برسد ) نیز مرد ملزم به ثبت ازدواج موقت خواهد شد و در غیر این صورت ، می توان مرد را به جرم عدم ثبت ازدواج موقت مجازات کرد .

برای نخستین بار در نظام حقوقی ایران ، ماده یک قانون راجع به ازدواج مصوب 1310 ، ثبت کردن عقد نکاح توسط مرد را الزامی دانسته و عدم ثبت عقد نکاح دائم را جرم انگاری نموده و بر اساس این قانون ، شوهر مکلف شده است تا ظرف بیست روز پس از ازدواج دائم با زن ، اقدام به ثبت نکاح دائم نماید . بنابراین بر اساس این قانون فرصت ثبت ازدواج دائم بیست روز بود که البته این قانون در سال 1316 اصلاح شد و موعد بیست روزه به عنوان مهلت زمان ثبت نکاح دائم حذف گردید و شوهر مکلف به ثبت واقعه نکاح در دفاتر رسمی شد که بر اساس این ماده : " در نقاطی که وزارت عدلیه معین و اعلام می نماید ، هر ازدواج و طلاق و رجوع باید در یکی از دفاتری که مطابق نظامنامه های وزارت عدلیه تنظیم می شود ، واقع و به ثبت برسد . پس از آن ، نظر به اهمیت ثبت نکاح دائم بر اساس قانون مجازات های اسلامی نیز لزوم ثبت ازدواج دائم مورد پیش بینی قرار گرفته و برای عدم ثبت نکاح مجازات تعزیری مقرر گردید و با این حال باز هم مهلت ثبت واقعه ازدواج تعیین نشد . تا اینکه با اصلاح قانون حمایت خانواده در سال 1391 ، ثبت ازدواج دائم به موجب این قانون ضروری شده و مرد مکلف شده است تا نسبت به ثبت واقعه نکاح اقدام نماید . بنابراین همانگونه که ملاحظه می شود در قوانین ناظر بر ثبت نکاح ، فرصت و مهلت ویژه و به خصوصی جهت ثبت کردن ازدواج مورد پیش بینی قرار نگرفته است . به این معنا که پس از وقوع عقد نکاح یا ازدواج ، مرد مکلف است که نسبت به ثبت واقعه ازدواج اقدام نماید ؛ در غیر این صورت ممکن است به مجازات قانونی عدم ثبت ازدواج محکوم شود .

 البته لازم به ذکر است که ضمانت اجرای عدم ثبت واقعه ازدواج ، صرفا مختص ازدواج دائم می باشد و ازدواج موقت یا صیغه مشمول چنین حکمی نیست . البته در صورتی که بر اساس قانون حمایت خانواده مرد ملزم به ثبت عقد موقت شده باشد ( زن در طول مدت عقد موقت باردار شود و یا اینکه قبل از عقد موقت با مرد شرط ثبت عقد موقت را نموده باشد . همچنین در حالتی هم که پس از صیغه زن و مردی با هم توافق کنند که عقد موقت به ثبت برسد ) نیز مرد ملزم به ثبت ازدواج موقت خواهد شد و در غیر این صورت ، می توان مرد را به جرم عدم ثبت ازدواج موقت مجازات کرد .